Спецыяльнасць 1– 02 03 01 Беларуская мова і літаратура

ІІ курс:

4 семестр – 12 пр.+2 КСР пр.

Мастацкі вобраз. 2 гадзіны.

1. Вобраз як асноўная адзінка мастацкай формы. Вызначэнне тэрміна. Яго шырокае і вузкае разуменне.

2. Этапы (узроўні фарміравання мастацкага вобраз. Структура мастацкага вобраза як сінтэзнае засваенне акаляючага свету. Выяўленне мастацкай экспрэсіўнасці ў творы (пафас).

3. Аўталагічны і металагічны тыпы вобраза. Гратэскавы вобраз. Падтэкст. Вечныя вобразы, іх мадыфікацыі. Вобраз-характар. Вобраз-тып. Архетып.

4. Сістэма вобразаў у лірычным, эпічным, драматычным творах. Пытанне пра вобразы аўтара і чытача.

Літаратурныя роды. 1 гадзіна КСР.

1. Тэарэтычнае абгрунтаванне падзелу літаратуры на роды (Арыстоцель, Гегель, Бялінскі і інш.). Канцэпцыя ўзнікнення літаратурных родаў А.Весялоўскага ў агульнай тыпалогіі мастацкай літаратуры.

2. Родавыя асаблівасці зместу і формы эпічных твораў. Прадмет лірычнага выяўлення. Паняцце пра лірычнага героя. Лірычны змест як існаванне і ўзаемадзеянне лірычных матываў.

3. Драма як узнаўляльны “пабочны род” (Г.Паспелаў).

4. Спецыфіка слова, асаблівасці мовы эпасу, лірыкі, драмы.

Літаратурныя жанры і жанравыя формы. 1 гадзіна (КСР).

1. Паняцце пра жанр. Сістэма жанраў, яе асаблівасці на розных этапах гістарычнага развіцця літаратуры. Нацыянальны характар спецыфікі жанравай сістэмы.

2. Прынцыпы вылучэння жанраў у эпасе, лірыцы, драме. Класічныя жанры, іх генезіс і гістарычная эвалюцыя. Жанры сатырычнай літаратуры.

3. Асаблівасці формы верлібра, белага верша, вольнага верша.

4. Санет і яго жанравыя мадыфікацыі.

5. Апавяданне і яго жанравыя формы.

Жанры лірыкі. 2 гадзіны.

1. Тыпалогія лірычнага роду. Прадметна-тэматычныя разнавіднасці лірычных твораў. Класіфікацыя па тыпах мастацкай змястоўнасці.

2. Абнаўленне жанравай сістэмы ў розныя перыяды развіцця літаратуры праз зварот да класічных жанраў і іх перастварэння. “Новажанры” і аўтарскія формы ў сучаснай паэзіі.

3. Празаічныя формы лірыкі (верлібр, верш у прозе, паэма ў прозе).

Эпічныя жанры. 2 гадзіны.

1. Тыпалогія эпічнага роду. Эпапея як літаратурны жанр. Раман як аналаг эпапеі, яго генезіс і эвалюцыя. Жанравыя мадыфікацыі рамана ў сусветнай і нацыянальнай літаратурах. “Сярэднія” і “малыя” апавядальныя формы: іх жанравыя адметнасці і разнавіднасці.

2. Тыпы мастацкага зместу (героіка, сентыментальнасць, рамантыка, трагізм, драматызм, інтэлектуальнасць, раманічны, эталагічны, інш.) і іх выяўленасць у розных эпічных жанрах.

Жанры драмы. 2 гадзіны.

1. Жанравыя характарыстыкі трагедыі, гістарычная эвалюцыя Сутнасць трагічнага канфлікту на розных этапах літаратурнага развіцця.

2. Камедыя: гісторыя нараджэння, жанравая спецыфіка. Жанравыя формы і разнавіднасці сучаснай камедыі.

3. Літаратурныя і фальклорныя формы драмы. Драма як “сярэдні” жанр., Меладрама,вадэвіль.Формы міжжанравага сінтэзу (трагікамедыя, трагіфарс).

Памежныя (міжродавыя і міжжанравыя) утварэнні. 2 гадзіны.

1. Мастацкія формы са змешанымі родавымі, жанравымі і родава-жанравымі прыкметамі. Праблема жанравага сінтэзу ў сучаснай літаратуры.

2. Паэма як жанр. Прынцыпы класіфікацыі. Фальклорная і літаратурная формы балады. Байка. 

3. Драматычныя формы міжжанравага сінтэзу: трагіка-медыя, трагіфарс.

4. Жанравая асаблівасць і жанравыя разнавіднасці мемуарнай літаратуры.

8. Аўтарскія жанравыя формы. 2 гадзіны.

1. Абнаўленне жанравай сістэмы праз эвалюцыю класічных форм (на прыкладзе санета).

2. Стварэнне новых жанравых форм (на прыкладзе творчасці А. Разанава, Р. Барадуліна і інш.).

ІV курс:

7 семестр –6 пр.+2 пр. КСР

8 семестр – 6 пр.+2 пр. КСР

Практычныя

1. Эпоха Рэнесансу. 2 гадзіны КСР.

Барока. Класіцызм. 2 гадзіны.

1. Часавыя і геаграфічныя межы літаратурных напрамкаў.

2. Сутнасць барочнай мастацкай канцэпцыі. Паэтыка літаратурнага барока.

3. Эстэтычная сістэма французскага класіцызму. Прынцып строгага рацыяналізму (падзел жанраў, густаў, стыляў; сістэма герояў; правілы 3-х адзінстваў). Арыентацыя на выхаваўчую ролю мастацтва.

Сентыменталізм. Рамантызм. 2 гадзіны.

1. Паняцце пра перадрамантызм. Пачуццё як асноўная чалавечая каштоўнасць і вымярэнне ў эстэтыцы сентымен-талістаў. Дэмакратызацыя героя літаратуры і мовы. Змены ў сістэме жанраў.

2. Тэарэтычныя працы і маніфесты прадстаўнікоў рамантызму. Ідэя абсалютнай свабоды творчасці, прарочай місіі паэта. Двухсветавасць мастацтва. “Байранізм” у літа-ратуры і ў рэальным жыцці. Узбагачэнне сістэмы літаратурных жанраў. Паняцце пра неарамантызм.

Рэалізм. Натуралізм. 2 гадзіны.

1. Рэалізм як напрамак і як тып творчасці. Пытанне пра часавыя межы рэалізму.

2. Асноўныя прынцыпы рэалістычнага мастацтва: Канцэпцыя чалавека і свету. Пашырэнне тэматыкі. Жыццёпадобнасць героя. Дэміфілагізацыя літаратуры. Роск-віт раманнага жанру.

3. Тыпы рэалізму. Нарматыўнасць і рэгламентаванасць тэорыі сацыялістычнага рэалізму.

4. Погляды Эміль Заля на рэалізм і натуралізм. Абсалютызацыя ў чалавеку “прыроднага пачатку”, біялагічнай існасці. Фактаграфізм. Пашырэнне тэматыкі творчасці.

Мадэрнізм. Авангардызм і неавангардызм. 2 гадзіны.

1. Вызначэнне паняццяў.

2. Філасофскія асновы (фрэйдызм, аналітычная псіхалогія К.Г. Юнга і інш.), іх рэалізацыя ў творах пісьменнікаў.

3. Тэарэтычныя праграмы і маніфесты.

4. Літаратурныя кірункі і плыні (кубізм, дадаізм, сюррэалізм, футурызм, імажынізм, экспрэсіянізм, “плынь свядомасці” і інш.).

5. Экзістэнцыялізм як філасофія і літаратурная з’ява 2-й пал. ХХ ст. Асноўныя катэгорыі, іх рэалізацыя ў творчасці французскіх (Ж.П. Сартр, А. Камю), беларускіх (В. Быкаў) пісьменнікаў.

6. Паняцце пра неаавангардызм (“тэатр абсурду”, “новы раман”, “канкрэтная” паэзія).

Элементы стылю мастацкага твора. 2 гадзіны.

1. Розныя падыходы ў трактоўцы стылю: 1) агульнасць ідэйнага зместу і мастацка-вобразных асаблівасцей; 2) устойлівая цэласнасць вобразнай сістэмы, сродкаў мастацкай выразнасці, прыёмаў.

3. Стыль і метад як аснова існавання адзінства мастацкай формы (стыль) і мастацкага зместу (метад).

4. Паняцце пра стылявую дамінанту. Стыль пісьменніка як сістэма, яе рухомасць, зменлівасць і адначасовая цэласнасць.

5. Мова як адзіны агульны для ўсіх творцаў стылеўтваральны элемент.

Інтэртэкстуальнасць. 2 гадзіны.

1. Гісторыя ўзнікнення тэрміна.

2. Інтэртэкстуальнасць як узаемапранікненне тэкстаў розных часавых слаёў, складаная пераклічка чужых галасоў, шматгалоссе.

3. Прыёмы сувязі з іншымі творамі.

4. “Літаратура ў літаратуры” на розных гістарычных этапах.

8. Літаратуразнаўчыя жанры. 2 гадзіны.

1. Спецыфіка тэарэтычнага, гісторыка-літаратурнага, крытычнага прачытання мастацкіх з’яў.

2. Жанры навуковыя і навукова-папулярныя.

3. Жанравыя мадыфікацыі манаграфіі, артыкула, анатацыі (навуковая, мастацка-папулярная).

4. Набыткі нацыянальнага літаратуразнаўства.

Тэматыка практычных заняткаў

Спецыяльнасці 1–02 03 03 Беларуская мова і літаратура. Дадатковая спецыяльнасць, 1–02 03 05 Беларуская мова і літаратура. Журналістыка

V курс:

9 семестр –10 пр.+4 КСР пр.