Студопедия КАТЕГОРИИ: АвтоАвтоматизацияАрхитектураАстрономияАудитБиологияБухгалтерияВоенное делоГенетикаГеографияГеологияГосударствоДомЖурналистика и СМИИзобретательствоИностранные языкиИнформатикаИскусствоИсторияКомпьютерыКулинарияКультураЛексикологияЛитератураЛогикаМаркетингМатематикаМашиностроениеМедицинаМенеджментМеталлы и СваркаМеханикаМузыкаНаселениеОбразованиеОхрана безопасности жизниОхрана ТрудаПедагогикаПолитикаПравоПриборостроениеПрограммированиеПроизводствоПромышленностьПсихологияРадиоРегилияСвязьСоциологияСпортСтандартизацияСтроительствоТехнологииТорговляТуризмФизикаФизиологияФилософияФинансыХимияХозяйствоЦеннообразованиеЧерчениеЭкологияЭконометрикаЭкономикаЭлектроникаЮриспунденкция |
Монгольский кириллический алфавитСтр 1 из 29Следующая ⇒ Д.Ульгийсайхан, Л.Скородумова СОВРЕМЕННЫЙ МОНГОЛЬСКО-РУССКИЙ ТЕМАТИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ Москва Издательская фирма «Восточная литература» РАН
Предисловие ............................................................................................................ 11 Литература ............................................................................................................... 13 Монгольский кириллический алфавит .................................................................. 14 СЭДЭВЧИЛСЭН ТОЛЬ I. ТӨРИЙН ЭРХ МЭДЭЛГОСУДАРСТВЕННАЯ ВЛАСТЬ ................................... 17 Төрийн бэлэгдэл Государственная атрибутика ................................................... 17 Сонгууль Выборы .................................................................................................. 17 Үндсэн Хуулийн Цэц Конституционный cуд ...................................................... 17 Үндэсний аудит, статистикНациональный аудит, статистика ......................... 17 Хүний эрх Права человека .................................................................................... 18 Төрийн эрх барих дээд байгууллага Высшие органы Монгол улсын Их хуралВеликий Государственный Хурал Монголии ...... 18 Монгол улсын Ерөнхийлөгч Президент Монголии ..................................... 19 Монгол улсын Засгийн газар Правительство Монголии ............................ 20 Засгийн газрын бүтэц Структура правительства .......................................... 22 Танхимын гишүүд Члены кабинета ................................................................ 22 Хэрэг эрхлэх газар Управление делами правительства ................................ 23  Газар хэлтэс Департаменты и отделы ............................................................. 23 Яам түүний харьяа газар, хэлтэс, агентлаг Министерства, Ерөнхий чиг үүргийн яамд Общефункциональные министерства ............. 23 Гадаад хэргийн яам Министерство иностранных дел ................................... 23 Санхүү эдийн засгийн яам Министерство экономики и финансов ............. 24 Хууль зүй дотоод хэргийн яамМинистерство юстиции Чиглэлийн яамдПрофилирующие министерства ......................................... 28 Байгаль орчны яамМинистерство природы и окружающей среды ............ 28 Барилга хот байгуулалтын яамМинистерство строительства Батлан хамгаалах яамМинистерство обороны ............................................ 29 Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яамМинистерство образования, Дэд бүтцийн яамМинистерство инфраструктуры ......................................... 31 Зам тээвэр аялал жуулчлалын яам Министерство путей сообщения, транспорта и туризма 32 Үйлдвэр худалдааны яам Министерство промышленности и торговли .... 33 Түлш эрчим хучний яам Министерство топлива и энергетики ................... 34 Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын яам Министерство труда Хүнс хөдөө аж ахуйн яам Министерство продовольствия Эрүүл мэндийн яам Министерство здоровья ................................................ 36 Шүүх эрх мэдэл Судебная власть ......................................................................... 37 Цэрэг, цагдааАрмия, полиция ............................................................................. 38 Цэрэг Армия ...................................................................................................... 38 Цэргийн цол Воинские звания ......................................................................... 38 Ахлах офицерүүд Старшие офицеры .............................................................. 38 Дунд офицерүүд Офицеры среднего состава .................................................. 38 Бага офицерүүд Офицеры младшего состава ................................................. 38 Хугацаат цэргийн албаы хаагч Военнослужащие срочной службы .......... 38 Цэргийн сургалтын торлүүд Виды боевой подготовки .............................. 38 Цэргийн анги, нэгтгэл Воинские части и соединения ................................... 38 Цагдаа Полиция ................................................................................................. 39 Цагдаагийн байгууллага Органы полиции .................................................... 39 Цагдаагийн ерөнхий газар Главное полицейское управление ..................... 39 Эргүүгийн цагдаагийн газар Управление уголовной полиции ................... 39 Мөрдөн байцаах газар Главное следственное управление ........................... 40 Замын цагдаагийн газар Автодорожная полиция ........................................ 40 Шүүхийн шийдвэр биелүүлэх ерєнхий газар Главное управление Гал түймэртэй тэмцэх газар Управление противопожарной охраны ......... 40 Дотоодын цэргийн удирдах газар Главное управление Хилийн цэргийг удирдах газар Управление пограничных войск .............. 41 II. ОРОН НУТГИЙН ЗАСАГ ЗАХИРГААНЫ БАЙГУУЛЛАГУУД Нутаг дэвсгэр-засаг захиргааны нэгжүүд Бүс, аймаг, хот, сумдууд Округа, аймаки, города (центры) и сомоны ......... 42 Бүс Округа .......................................................................................................... 42 Аймаг Аймаки ................................................................................................... 42 Орон нутгийн өөрөө удирдах ёсны байгууллагууд Местные органы самоуправления 46 Нийслэлийн засаг даргын тамгын газрын бүтэц Структура администрации столицы 47 Аймгийн засаг даргын тамгын газрын бүтэц Структура Албан тушаалтан Государственные служащие .................................................. 49 III. ЭДИЙН ЗАСАГ ЭКОНОМИКА .......................................................................... 52 Эдийн засаг санхүүгийн хэллэг Экономика и финансы. Общая лексика......... 52 Банк Банки .............................................................................................................. 87 Монгол банкЦентральный банк Монголии ................................................... 87 Арилжааны банкууд Коммерческие банки ................................................... 87 Төрийн өмчийн хороо Комитет государственной собственности ..................... 88 Татвар, хураамж Налоги и сборы ....................................................................... 88 Албан татварНалоги ....................................................................................... 88 Даатгал, шимтгэл Страхования и отчисления ............................................... 89 Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрСельскохозяйственные предприятия ....................... 89 Хүнсний үйлдвэрПищевая промышленность ............................................... 90 Мах, махан бүтээгдэхүүний үйлдвэрПредприятия мяса Аж үйлдвэрПромышленность ............................................................................. 92 Барилга, барилгын материалын үйлдвэрПредприятия Боловсруулах болон хөнгөн үйлдвэрПредприятия перерабатывающей Геологи, уул, уурхайн үйлдвэрГеологические Эрчим хүчний үйлдвэрЭнергетические предприятия ................................. 94 Мод, модон эдлэлийн үйлдвэр Деревообрабатывающие предприятия ...... 95 Химийн үйлдвэрХимические предприятия .................................................. 95 ТээвэрТранспорт .................................................................................................... 95 Авто зам, тээврийн компаниудАвтодорожные Иргэний агаарын тээвэрГражданская авиация ............................................ 96 Төмөр замын тээвэрЖелезнодорожный транспорт ...................................... 96 Нийтийн тээвэрОбщественный транспорт .................................................... 96 Хэвлэлийн үйлдвэрПолиграфические предприятия и типографии ................. 97 Элдэв үйлчилгээРазные услуги .......................................................................... 97 Ахуйн үйлчилгээБытовое обслуживание ...................................................... 97 Нийтийн хоолны үйлчилгээОбщественное питание ................................... 98 Тохижилт үйлчилгээний байгууллагаКомпании по благоустройству Ус суваг ашиглалтын үйлчилгээОбслуживание водопровода .................. 98 Холбооны байгууллагуудКомпании связи и коммуникации ........................... 99 Бизнес худалдааБизнес и торговля ..................................................................... 99 Аж ахуйн нэгж, түүний бүтэц, албан тушаалтнуудХозяйственные ДэлгүүрМагазины ............................................................................................. 101 Зах Рынки ........................................................................................................... 102 IV. УЛС ТӨРИЙН НАМ ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГУУД Улс төрийн нам Политические партии ................................................................ 103 Төрийн бус байгууллагууд Неправительственные организации ....................... 104 Үндэсний зөвлөл, хороод Национальные советы и комитеты ..................... 110 Үйлдвэрчний эвлэлийн байгууллагууд Профсоюзные организации ....... 115 V. БОЛОВСРОЛ, ШИНЖЛЭХ УХААН ОБРАЗОВАНИЕ, НАУКА ....................... 117 Төрийн их сургууль, дээд сургууль, коллежүүд Государственные Хувийн их сургууль, дээд сургууль, коллежүүд Частные университеты, институты и колледжи 118 Их сургууль, дээд сургууль, коллежийн бутэц Структура университетов, институтов и колледжей 119 Хүүхдийн боловсролын байгууллагууд Детские образовательные Сурагчдын олимпиад Олимпиады школьников ................................................ 120 Шинжлэх ухаан, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд Научные Эрдмийн зэрэг цол Учёные степени и звания ................................................ 124 VI. ЭРҮҮЛИЙГ ХАМГААЛАХ ЗДРАВООХРАНЕНИЕ ............................................ 125 Эрүүл мэндийн байгууллагууд Учреждения здравоохранения ....................... 125 Эрүүл мэндийн үйлдвэр, хангамжийн байгууллагууд Предприятия Эмнэлгийн тасаг Стационарное лечение ........................................................ 127 VII. ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ СРЕДСТВА МАССОВОЙ ИНФОРМАЦИИ ............... 129 Мэдээллийн «МОНЦАМЭ» агентлаг Монгольскоеинформационное Сонин Газеты .......................................................................................................... 129 Гадаад хэл дээр хэвлэгддэг сонин Газеты, издающиеся Сэтгүүл Журналы ................................................................................................... 130 Орон нутгийн хэвлэл Местные органы печати .................................................. 131 Зурагт Телевидение ................................................................................................ 131 Радио Радио ............................................................................................................. 132 VIII. ШАГНАЛ, ЦОЛ НАГРАДЫ, ЗВАНИЯ ............................................................. 133 Одон, медалиуд Ордена и медали ......................................................................... 134 Төрийн бус байгууллагуудын одрн, медалиуд Ордена и медали неправительственных организаций 134 Улсын хүндэт цол Государственные почётные звания ...................................... 134 Хүндэт цол тэмдэгүүдПочётные звания и знаки ........................................... 135 IX. СОЁЛ УРЛАГКУЛЬТУРА И ИСКУССТВО........................................................ 137 Урлаг, соёлын байгууллагууд Учреждения искусства и культуры ................. 137 Музей хөшөө ордон Музеи, памятники и дворцы ......................................... 138 Дуу хөгжмийн хамтлагууд Вокально-инструментальные ансамбли ........... 139 Урлаг соёл утга зохиолын наадам, уралдаан Фестивали и конкурсы Урлаг соёлын төрийн бус байгууллагууд Неправительственные организации искусства и культуры 142 Монголын ард түмний үндэсний соёл Национальная культура Цагаан Сар Белый месяц (Новый год по лунному календарю) ......................... 143 Үндэсний есөн эрдэнэДевять национальных сокровищ .................................... 144 Мал аж ахуйЖивотноводство ........................................................................ 144 Морины тоноглолКонская сбруя................................................................... 145 Үндэсний орон сууцНациональное жилище .................................................. 145 Үндэсний хоол, ундНациональная еда и напитки ......................................... 146 Үндэсний хувцасНациональный костюм ...................................................... 147 Үндэсний гоёлНациональные украшения ...................................................... 148 Үндэсний бүжиг, хөгжмийн зэмсэгНациональные танцы Үндэсний жингийн хэмжээНациональные меры веса ................................. 148 Үндэсний уртын хэмжээНациональные меры длины .................................. 148 Үндэсний тооНациональный счёт ................................................................... 149 Билгийн тоололЛетосчисление по лунному календарю .............................. 149 Хаад, ноёдын язгууртны хэргэмКняжеские и ханские титулы .................. 149 Улаанбаатарын хэллэгГородская лексика (Улан-Батор) ........................... 149 X. ШАШИН РЕЛИГИЯ ............................................................................................. 151 Шашны байгууллагууд Религиозные организации ............................................ 151 Монголын буддын шашны хийд Буддийские монастыри Монголии .............. 151 Буддын шашны хэллэг Буддийская лексика ...................................................... 152 XI. БАЯРУУД ПРАЗДНИКИ ................................................................................... 158 Сар бүрийн тэмдэглэлт өдрүүд, баярууд Памятные даты Албан ёсны арга хэмжээний ЖилОфициальные мероприятия XII. СПОРТ, БИЕИЙН ТАМИР СПОРТ, ФИЗКУЛЬТУРА ..................................... 168 Биеийн тамир, спортын үндэсний төвГосударственный центр Спортын уралдаан тэмцээнСпортивные соревнования и матчи .................... 168 Спортын ордон, төв Спортивные дворцы и центры .......................................... 170 Спортын төрийн бус байгууллагууд Спортивные неправительственные организации 171 Үндэсний спорт Национальные виды спорта ...................................................... 173 Үүндэсний бөхНациональная борьба .................................................................. 173 Бөхийн цолууд Звания борцов ........................................................................ 174 Өсвөр, идэр насны бөхчүүдийн цолЗвания, присваиваемые Үндэсний сур харвааНациональная стрельба из лука ...................................... 175 Хурдан морины уралдаанКонные скачки ......................................................... 175 Үндэсний тоглоомНациональные игры .............................................................. 176 ЦАГААН ТОЛГОЙН ТОЛЬ ХАВСРАЛТ I. ГАЗАР ЗҮЙН НЭРС ГЕОГРАФИЧЕСКИЕ НАЗВАНИЯ ...................................... 325 Монголын нуурууд Озёра Монголии .................................................................. 325 Монголын мөрөн голууд Реки Монголии .......................................................... 326 Монголын уул нурууд Горы и хребты Монголии .............................................. 327 Монголын баян бүрд, говь талууд Оазисы, пустыни и степи Монголии ........ 329 II. МОНГОЛ НЭР ОВОГ МОНГОЛЬСКИЕ ИМЕНА И ФАМИЛИИ ........................ 331 Монгол хүний нэр Монгольские имена .............................................................. 331 Монгол хүний овог Монгольские фамилии (родоплеменные названия) .......... 347 III. ҮНДЭСТЭН ЯСТАН ЭТНОНИМЫ .................................................................... 353 IV. ТОВЧИЛСОН ҮГС СОКРАЩЕНИЯ И АББРЕВИАТУРЫ ................................ 354
Ɵмнѳх үг Он удаан жилийн баялаг түүхтэй монгол-оросын уламжлалт харилцаа өнөөдөр хөгжлийн шинэ шатанд дэвшин орж, хөрш хоёр орны эдийн засаг, соёлын харилцаа илүү өндөр түвшинд гарч, төр, олон нийт, иргэдийн гээд хамрах хүрээ улам тэлж, хамтарсан пүүс компани олноор байгуулагдаж, үүнтэй уялдан орос хэлний ач холбогдол улам өсөж байна. Сүүлоийн жилүүдэд монгол оронд орос хэл суралцагчдын тоо дахин нэмэгдэж, орос хэлний сургалттай хувийн дунд сургуулийн тоо эрс олон болсоор байна. Гэвч өнөөгийн нөхцөлд монгол хүний овог, нэрийг оросоор зөв галиглан бичих дуудах, өдөр тутмын хэрэглээний монгол хэллэгийг оросоор зөв орчуулан бичих тал дээр зарим алдаа гарч, тухайлбал монгол хүний нэрийг оросоор олон янзаар буруу бичиж дуудах, албан байгууллагыннэрийг орос хэл рүү олон янзаар, ойлгомжгүй орчуулах зэрэг түгээмэл дутагдал газар авсаар байгааг болиулах бодит шаардлага өдөр тутмын амьдралаас урган гарч байна. Монгол-орос, орос-монгол хэлний төрөлжсөн толь бичиг олон байгаа ч монгол хүний нэрийг оросоор зөв бичиж дуудах, монгол хүний нэр овог, албан байгууллагуудын нэрийг оросоор зөв, ойлгомжтой бичиж дуудах зориулалт бүхий толь одоо хэр алга байна. Иймд бид монгол хүний нэрийг оросоор зөв бичиж дуудах, монгол хүний нэр, овог, монголын бүх байгууллагын нэрийг оросоор зөв бичиж хэвшүүлэх зорилгоор бичсэн «Орчин үеийн монгол-орос хэллэгийн толь» («Монголо-русский словарь современных названий и терминов») номоо уншигч Танд толилуулж байна. Ном зохиож бэлтгээд байна. Толь зохиохдоо Монголын парламент, Засгийн газар, яамд, агентлагууд, нийслэлийн засаг даргын тамгын газрын гаддад харилцаа эрхэлсэн газар, хэлтэс, зарим компани, төрийн бус байгууллагууд, «Новости Монголии», «Монголия сегодня» сонины редакц, МУИС-ийн Гадаад, хэл соёлын сургуулийн орос хэлний тэнхим зэрэг мэргэжлийн олон байгууллагаас зөвлөгөө, тусламжийг авсан хийгээд үнэтэй зөвлөгөө өгсөн бүх хүмүүст талархал илэрхийлж байна. Энэ толь нь монголын орчуулагч, гадаад харилцааны мэргэжилтнүүд, орос хэлтэн улс орон, хүмүүстэй харьцдаг иргэд төдийгүй оросын монгол судлаач, манай улстай тогтмол харилцаатай байдаг оросын байгууллага, компани, иргэдийн ажил төрөлд гарын авлага болно гэдэгт бид итгэж байна. Бид эл толийг зохиохдоо дан монголын иргэд биш, манай оронтой ажил төрлийн холбоотой орос хэлтэн хүмүүс ашиглах болно гэдгийг иш үндэс болгож, танин мэдэхүйн ач холбогдлыг нь харгалзан тухайлбал манай орны төр, засаг, нутаг дэвсгэр-засаг-захиргааны бүтэц зэргийг тусад нь бүлэглэн хийсэн юм. Зарим албан байгууллагын нэрийг оросоор хоёр, түүнээс олон хувилбараар бичиж болох юм, гэхдээ хамгийн оновчтой гэж үзсэн хувилбарыг эл тольд оруулсан юм. Нийгмийн амьдрал маш их баялаг, олон талтай, үргэлж хөгжин дэвшиж байдаг тул энэ тольд багтаасан орос-монгол хэллэгийг тухай бүр өөрчилж, илүү оновчтой ойлгомжтой болгож төдийгүй шинэ хэллэг орчуулах хэрэгцээ гарах бүр загвар болгон ашиглаж болох юм. Энэ толь нь өргөн хэрэглээний монгол хэллэгийг орос хэллэр зөв бичиж хэвшүүлэхэд зориулсан анхны оролдлого болохоор зарим алдаа мадаг байхыг үгүйсгэхгүй, иймд энэ толийн талаар санал бодлоо Ulgiisaikhan@ayhoo.com Bat-ireeduij@ayhoo.com хаягаар ирүүлж болно.
Зохиогчид
Российским монголоведением накоплен достаточно богатый опыт составления словарей. Первые монгольско-русские словари появились еще в XVIII в. Тогда они служили подспорьем многочисленным путешественникам и торговцам в общении На протяжении ХХ в. помимо монгольско-русских, русско-монгольских академических переводных и толковых словарей, практически по всем отраслям знаний, в основном в Улан-Баторе были выпущены русско-монгольские терминологические словари. Сегодня в условиях нарастающей динамики всестороннего сотрудничества Подготовленный к изданию впервые в России современный монгольско-русский тематический словарь учитывает языковую ситуацию в Монголии, как факт национальной самоидентификации. Монгольский язык является одновременно титульным, официальным и государственным. Данный статус регламентирован рядом законодательных актов, принятых в рамках языковой политики. Особенностью современного монгольско-русского тематического словаря является то, что он позволяет реконструировать фрагменты языковой картины мира монголов и фиксирует совокупность знаний общества определённого периода в преломлении через культурную традицию. Современный монгольско-русский тематический словарь отвечает всем требованиям лингвострановедческих словарей, с другой стороны, он выходит за рамки простого переводного словаря тезаурусного типа. Издание выполняет функцию словаря-справочника академического типа, описывающего современную общеупотребительную, не выходящую за границы нормативного литературного языка монгольскую лексику на заданные темы. По сравнению с предыдущими лексикографическими изданиями тематический словарь оснащён более полной информацией о современной структуре государственной власти в Монголии, её административном делении, включая названия всех аймаков и сомонов. Впервые в монголоведении словарь предлагает нормативное русское написание географических названий и официальных учреждений Монголии. В основной корпус словаря входят 12 тематических разделов, содержащих более 10 тыс. словарных статей, 55 тыс. единиц научной, технической, общественно-по- Лексика словаря охватывает различные сферы жизни современного монгольского общества: политика, экономика, финансы, право, образование, наука, техника, быт, религия, национальные традиции, официальные праздники Монголии и мира, деятельность общественных организаций, спорт и т.п. Включено также значительное количество часто встречающихся в монгольских текстах сокращений. В словаре освещаются следующие темы: Государство и право, общественно-политическая жизнь:ветви власти, разделение властей, органы местного самоуправления, правоохранительные органы, гражданские права и свободы, голосование, избирательные кампании, выборы, политические партии, общественные движения и организации. Экономика:промышленность и бизнес, корпорации, банковское дело и финансы, менеджмент, законодательство и государственное регулирование, движение потребителей, крупные торговые сети, товарные знаки, сельское хозяйство. Культура и искусство:учреждения,исторические места, музеи и другие достопримечательности, национальная культура. География: географические названия территориально-административных единиц, рек, озёр, гор и др. Повседневная жизнь:дом, магазин, питание, почта и телефон, традиции и обычаи, праздники, транспорт, социальное обеспечение, медицина, страхование. Образование и спорт:система образования, основные колледжи и универси- Вооруженные силы:структура Вооружённых сил, воинские звания, награды Словарь содержит следующие приложения: I. Географические названия. II. Мон- Исходя из основных требований, предъявляемых к содержательной стороне словарной статьи, толкования значений слов сохраняют 1) информативную достаточность, 2) неизбыточность, 3) достоверность. Издание адресовано в первую очередь профессиональным переводчикам монгольского языка, переводчикам на высшем уровне, служащим государственных учреждений, работникам банков, бизнесменам, юристам, экономистам, сотрудникам научных учреждений, специалистам разных отраслей. Словарь предназначен для научных сотрудников, преподавателей высших учебных заведений, аспирантов, студентов. Словарь адресован широкому кругу читателей, он поможет при чтении периодики на монгольском языке. Современный монгольско-русский тематический словарь представит интерес для широкого круга монголоведов — лингвистов, литературоведов, этнографов, будет служить надёжным подспорьем в преподавании монгольского языка в России и русского языка в Монголии. Как пользоваться словарем. Словарь снабжён двумя поисковыми системами: тематической и алфавитной. Содержание составлено с учётом основных тематических разделов, например «Государственная власть», «Экономика», «Культура и искусство» и т.д. Имена собственные, географические названия в словарных статьях пишутся с заглавной буквы в соответствии с литературной нормой монгольского языка. При транслитерации непереводимых монгольских слов учитываются следующие правила: аффрикаты з и ж передаются как дз, дж, гласный ө передаётся русской буквой у, например Завхан — Дзавхан, Тэрэлж — Тэрэлдж, Мөнх — Мунх. Литература Большой академический монгольско-русский словарь в 4-х томах. М., 2001. Бямбасан П. Оноосон нэрийн тухай // ШУА. Эрдэм шинжилгээний өгүүллүүдийн эмхэтгэл. Улаанбаатар, 1963. Дамдинсүрэн Ц., Лувсандэндэв А. Русско-монгольский словарь. Под ред. Ш.Лувсан- Кручкин Ю.Н. Монгол-орос толь. Улаанбаатар–Сеул, 2000. Кручкин Ю.Н., Батболд С. Монгол, орос, англи, япон хэлний эдийн засгийн нэр томъёоны толь бичиг. Улаанбаатар, 1999. Лувсандэндэв А. Монгол-орос толь. Улаанбаатар, 1957. Монгол ёс заншлын их тайлбар толь. 1, П ботиуд. Улаанбаатар, 1982. Монгол-хятад товчилсон үгийн толь. Улаанбаатар, 2002. Нарангэрэл С. Англи, монгол, орос хууль зүйн толь. Улаанбаатар, 1994. Нарантуяа Л. Шинэ үгийн толь. Улаанбаатар, 2006. Скородумова Л.Г. История и культура монголов. Хрестоматия. Улаанбаатар, 2005. Сэржээ Ж. Монгол хүний нэрийн лавлах. Улаанбаатар, 1991. Сэржээ Ж. Монгол хүний нэр. Улаанбаатар, 1992. Сэржээ Ж. Монгол овгийн нэрийн учир. Улаанбаатар, 1999. Сүхбаатар О. Монголын тахилгат уул усны судар оршвой. Улаанбаатар, 2002. Төрийн бус байгууллагуудын лавлах. Улаанбаатар, 1999. Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь. I, II, III ботиуд. Улаанбаатар, 1986. Шагдар Ш. Монголын газар зүйн нэрийн товч толь бичиг. Улаанбаатар, 2000.
Монгольский кириллический алфавит
Ашигласан ном, зохиолууд Использованная литература
«Большой академический монгольско-русский словарь» в 4-х томах. Москва, Издательство «Академия» 2001. П.Бямбасан «Оноосон нэрийн тухай» ШУА. Эрдэм шинжилгээний өгүүллүүдийн эмхэтгэл. УБ. 1963 он. Ц.Дамдинсүрэн, А. Лувсандэндэв «Русско-монгольский словарь» УБ. 1982 он. Ю.Кручкин «Монгол-орос толь» УБ. Сөүл 2000ю Ю.Кручкин, С.Батболд «Монгол, орос, англи, япон хэлний эдийн засгийн нэр томьёоны толь бичиг» УБ, 1999 он. А. Лувсандэндэв «Монгол-орос толь» УБ. 1957 С.Нарангэрэл «Англи, монгол, орос хууль зүйн толь» УБ, 1994. О.Адьяа, П. Увш «Орос хэлний гарын авлага» (Монголчуудын уламжлал, зан заншил) УБ, 1997. Э.Пүрэвжав «Монгол хэлний товчилсон үгийн толь» УБ, 1999 Ж.Сэрээ «Монгол овгийн лавлах» УБ. 1998 он. Ж.Сэрээ «Монгол хүний нэрийн лавлах» УБ, 1991 он. Ж.Сэрээ «Монгол хүний нэр» УБ. 1992 он. Ж.Сэрээ «Монгол овгийн нэрийн учир» УБ, 1999 он О.Сүхбаатар «Монгол тахилгат уул усны судар оршвой» УБ, 2002 «Монгол-хятад товчилсон үгийн толь» УБ, 2002 он «Төрийн бус байгууллагуудын лавлах» УБ, 1999 он «Монгол ёс заншлын их тайлбар толь» 1, II ботиуд, УБ, 1982 он. «Хүүхэд залуучуудын нэвтэрхий толь» УБ, 1986 он, I, II, III ботиуд. «Новости Монголии», «Монголия сегодня», «Монголия» сонин, сэтгүүл Н.Л.Жуковская «Категории и символика традиционной культуры монголов» М.1988
Переводчик Дашдоржийн Ульгийсайхан Доктор филологических наук, доцент Лидия Григорьевна Скородумова
I. Төрийн эрх мэдэл Государственная власть Төрийн билэгдэл
Монгол улсын есөн билэгдэлдевять символов Монголии: 1. улсын нэрназвание государства 2. нийслэл хотстолица 3. төрийн далбааГосударственный флаг 4. Төрийн СүлдГосударственный Герб (Соёмбо) 5. Сүлдэт тамга Государственная гербовая печать 6. Төрийн дуулалГосударственный гимн 7. үндэсний баяр наадамнациональный праздник 8. Төрийн шагналГосударственная награда, премия 9. мөнгөн тэмдэгтнациональные де- Төрийн есөн хөлт цагаан туг Государственное девятиножное белое знамя, девять белых бунчуков (знамя Чингис-хана в старые времена водружали в честь воинских побед духам гор, в настоящее время является символом государственной власти Монголии) Төрийн ёслол хүндэтгэлийн өргөө Дворец государственных церемоний Төрийн ордон Государственный дворец Төрийн хүндэтгэлийн өргөө Государственная большая юрта для приёма почётных гостей Сонгууль ерөнхийлөгчийн сонгууль президентские выборы нөхөн сонгууль довыборы орон нутгийн сонгууль местные выборы парламентын сонгууль парламентские выборы Сонгуулийн ерөнхий хороо Главный избирательный комитет, Главизбирком сонгуулийн тойрог избирательный округ хугацааны өмнөх сонгууль досрочные выборы Yндсэн хуулийн цэц Yндсэн хуулийн цэцийн дарга Председатель Конституционного суда Yндсэн хуулийн цэцийн гишүүнЧлен Конституционного суда Yндсэн хуулийн цэцийн хуралдаан Заседание Конституционного суда Yндсэн хуулийн цэцийн бага суудлын хуралдаанЗаседание Конституционного суда в узком составе Yндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаанЗаседание Конституционного суда в среднем составе Yндсэн хуулийн цэцийн их суудлын хуралдаанЗаседание Конституционного суда в полном составе Yндэсний аудит, статистик Бизнесийн регистр, хяналтын хэлтэсОтдел регистрации и контроля бизнеса Макро эдийн засаг, статистикийн хэлтэсОтдел макроэкономики и статистики Мэдээлэл боловсруулалт, программ хангамжийн газарДепартамент обработки информации и программного обеспечения Нийгмийн статистикийн хэлтэсОтдел социальной статистики Төрийн хянан шалгах хорооГосударственный ревизионно-контрольный комитет Yндэсний аудитын газарНациональное управление аудита Yндэсний статистикийн газарНациональное управление статистики Yндэсний тооцоо, аргачлал судалгааны газарДепартамент национальной методологии и расчётов Хүн ам зүй, нийгмийн статистикийн хэлтэс Отдел демографии и социальной статистики Хүн амын тооллогын товчоо Бюро переписи населения Хүний эрх Улс төрийн хэргээр хэлмэгдэгсдийн судалгааны төвИсследовательский центр политических репрессированныхХүний эрхийн үндэсний комиссНациональная комиссия по правам человека Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах улсын комиссГосударственная комиссия по делам реабилитации политических репрессированных Төрийн эрх барих дээд Улсын Их Хурал Великий Государственный Хурал (Парламент) Их хурлын даргаСпикер (председатель) Великого Государственного Ху- Их хурлын дэд даргаВице-спикер Великого Хурала намрын чуулган осенняя сессия Парламентын архивПарламентский архив сөрөг хүчин оппозиция Тамгын газрын удирдлагын зөвлөл Руководящий совет Канцелярии (Ад- УИХ-ын гишүүний орон нутаг дахь бие төлөөлөгчпредставитель члена Великого Государственного Хурала на местах УИХ-ын гишүүний энгэрийн тэмдэгнагрудный знак члена Великого Государственного Хурала Улсын их хурлын гишүүнчлен Великого Государственного Хурала, депутат Великого Государственного Хурала Улсын Их Хурлын тамгын газарКанцелярия Великого Государственного Хурала Улсын Их Хурлын тамгын газрын даргапредседатель Канцелярии Великого Государственного Хурала Улсын Их Хурлын тамгын газрын ерөнхий нарийн бичгийн даргагенеральный секретарь Канцелярии Великого Государственного Хурала Улсын Их Хурлын хуралдааны танхимзал заседаний Великого Государственного Хурала хаврын чуулган весенняя сессия хууль тогтоох эрх мэдэл законодательная власть ээлжит бус чуулган внеочередная сессия Хороо, дэд хороо, бүлгэм, хэлтэс Комитеты, подкомитеты, группы, отделы Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооПостоянный комитет по безопасности и внешней политике Байгаль орчин, хөдөөгийн бодлогын байнгын хорооПостоянный комитет по экологии и политике села Байнгын хороодын ажлын албадаппараты постоянных комитетов Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооПостоянный комитет по образованию, культуре и науке Дэд бүтцийн байнгын хорооПостоянный комитет по инфраструктуре Ёс зүйн дэд хорооПодкомитет по этике Жижиг дунд үйлдвэрлэлийн хөгж- Монгол, оросын парламентын бүлэг Монголо-российская межпарламентская группа Монголын парламентын бүлгэм Мон- Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн хөгжлийн байнгын хорооПостоянный комитет по развитию коммуникаций и информационных технологий Мянганы хөгжлийн зорилтууд болон ядуурлыг бууруулах асуудлын дэд хорооПодкомитет по вопросам развития тысячелетия и снижения бедности Намын бүлгийн ажлын алба аппарат партийной группы Нийгмийн бодлогын байнгын хороо Постоянный комитет по социальной политике Нутгийн өөрөө удирдах ёсны дэд хороо Подкомитет по местному самоуправлению Нутгийн удирдлагын дэд хороо Подкомитет по местному управлению Олон нийттэй харилцах хэлтэс Отдел по связям с общественностью Парламент дахь намын бүлэг партийная группа в парламенте Парламент дахь олонхи парламентское большинство Парламент дахь цөөнх парламентское меньшинство Парламент хоорондын харилцааны хэлтэс Отдел межпарламентских свя- Санхүү, зохион байгуулалтын хэлтэс Финансово-организационный отдел судалгаа, мэдээлэл, лавламжийн алба справочно-аналитическая служба Төрийн байгуулалтын байнгын хороо Постоянный комитет государственного строительства Төрийн мэдээллийн төв Государствен- Төсвийн байнгын хороо Постоянный комитет по бюджету Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороо Подкомитет по контролю за бюд- Тусгай хяналтын дэд хороо Подкомитет специального контроля Улсын Их Хурлын байнгын хороодпостоянные комитеты Великого Государственного Хурала УИХ-ын халдашгүй байдлын дэд хорооПодкомитет по иммунитету (депутатской неприкосновенности) Великого Государственного Хурала хөдөлмөрчдийн гомдол санал хүлээн авах байркомната приёма заявлений и жалоб граждан Хүний эрхийн дэд хорооПодкомитет по правам человека Хүнс хөдөө аж ахуйн байнгын хорооПостоянный комитет по продовольствию и сельскому хозяйству Хуралдаан зохион байгуулах хэлтэсОтдел проведения заседаний парламента Хуулийн хэлтэсЮридический отдел Хууль зүйн байнгын хорооПостоянный комитет по юстиции хэвлэлийн алба пресс-служба Хяналт шалгалтын хэлтэсОтдел контроля и проверки Эдийн засгийн байнгын хорооПостоянный комитет по экономике эмэгтэй парламентчдын бүлгэмгруп- Ядуурлыг бууруулах асуудлын дэд хорооПодкомитет по вопросам снижения бедности Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Президент Монголии бичиг баримт боловсруулах албаслуж- дотоод ажил, хяналтын алба служба текущих дел и контроля зөвлөхүүдийн ажлын алба аппарат со- Ерөнхийлөгчийн гадаад бодлогын зөвлөх Советник Президента по внешней политике Ерөнхийлөгчийн орон нутгийн хөгж- Ерөнхийлөгчийн нийгмийн бодлогын зөвлөхСоветник Президента по социальной политике Ерөнхийлөгчийн шадар туслахПомощник Президента Ерөнхийлөгчийн улс төрийн зөвлөхполитический советник Президента Ерөнхийлөгчийн төрийн бус байгуул- Ерөнхийлөгчийн хуулийн зөвлөхСоветникПрезидента по юридическим вопросам Ерөнхийлөгчийн цэргийн бодлогын зөвлөхСоветник Президента по военной политике Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Цэргийн бодлогын эрдэмтэн, мэргэжилтнүү- Ерөнхийлөгчийн эдийн засгийн бодлогын зөвлөх Советник Президента по экономической политике Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газарканцелярия (Администрация) Президента Монголии Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга глава Администрации Президента Монголии Монгол улсын зэвсэгт хүчний ерөн- Олон нийттэй харилцах хэлтэс Отдел по связям с общественностью Өршөөл хариуцсан түшмэл работник по вопросам амнистии Yндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлСовет национальной безопасности Yндэсний аюулгүй байдлын зөвлө- Yндэсний аюулгүй байдлын зөвлө- Yндэсний аюулгүй байдлын зөлийн даргапредседатель Совета национальной безопасности Хэвлэл мэдээллийн хэлтэс Отдел прессы и информации шагнал хариуцсан түшмэлработник по вопросам государственных наград и премий Монгол Улсын Засгийн газар Правительство Монголии Газар, ерөнхий газар, Департаменты, главные управления, Архив, мэдээллийн сангийн хэлтэсОтдел архива и базы данных Байгалийн болон химийн аюулыг үнэлж мэдээлэх улсын албаГосударственная служба по оценке и сообщению о стихийных бедствиях и химической опасности Газар зохион байгуулалт, геодези, зу- Газар зохион байгуулалтын хэлтэсОтдел землеустройства Газрын ємчлєлийн хэлтэс Отдел земельной собственности Газрын харилцаа, геодези, зураг зүйн газар Управление по делам земельных отношений, геодезии и картографии Газрын харилцаа, эрхийн бүртгэлийн газарДепартамент регистрации и прав на землю Гал гарсан шалтгааныг шалган тогтоох шинжилгээний лаборатори Лаборатория по установлению причины возникновения пожара Гал түймэртэй тэмцэх газарУправление противопожарной охраны Гал унтраах тасагОтделение тушения пожара Галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх тасагОтделение по предупреждению пожаров Гамшгаас хамгаалах ерєнхий газарГлавное управление по защите от стихийных бедствий Гамшиг ослын аюулыг бууруулах хэлтэсОтдел снижения последствий стихийных бедствий и аварий Гамшиг, ослын аюулаас урьдчилан сэргийлэх хэлтэсОтдел предупреждения стихийных бедствий и ава- Цацраг, химийн хордолтоос хамгаалах хэлтэсОтдел по защите от радиации и отравляющих веществ Геодези, зураг зүйн газарДепартамент геодезии и картографии гүйцэтгэх эрх мэдэлисполнительная власть Их Тэнгэр төр, засгийн үйлчилгээний цогцолборкомплекс государственного и правительственного обслуживания «Их Тэнгэр» (загородная резиденция Президента, Cпикера парламента и Премьер-министра) Кадастрын хэлтэс Отдел кадастра Монгол Оросын засгийн газар хоорондын худалдаа эдийн засаг шинжлэх ухаан техникий хамтын ажиллагааныМонголо-российская межправительственная комиссия по торгово-экономическому и научно-техническому сотрудничеству (МПК) Монгол Оросын бизнесийн хөгжлийн дэд комиссМонголо-российская под- Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газар Управление коммуникаций и информационных технологий Мэргэжлийн удирдлагын газарДепартамент профессионального управ- Мэргэжлийн хяналтын улсын нэгдсэн албаГосударственная объединённая контрольно-ревизионная про- Нийгмийн салбарын хувьчлалын га- Онц байдлын ерөнхий газарГлавное управление по чрезвычайным ситуациям Өмч хувьчлалын газарДепартамент по приватизации Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэсОтдел финансов и инвестиций Стратегийн төлөвлөлт, гадаад харил- Тагнуулын ерөнхий газар Главное разведывательное управление Сөрөх тагнуулын газар Департамент контрразведки Том аж ахуйн нэгжийн хувьчлалын газарДепартамент по приватизации крупных хозяйственных единиц Төрийн албаны мэргэжлийн шалгалтын тєв комиссЦентральная ревизионная комиссия госслужбы Төрийн захиргааны удирдлагын газарДепартамент государственной ад- Төр засгийн үйлчилгээ, аж ахуйг эрхлэх газар Управление по обслуживанию государственных и правитель- Төрийн албаны зөвлөлСовет государственной службы Төрийн албаны зөвлөлийн салбар зөвлөл Отделение Совета государственной службы Төрийн албаны мэргэжлийн шалгалтын төв комиссЦентральная экзаменационная комиссия по аккредитации государственной служ- төрийн улс төрийн албан хаагч политические посты төрийн захиргааны албан хаагчслужащий государственной администрации төрийн тусгай албаны албан хаагчсотрудник государственной спецслужбы төрийн үйлчилгээний албан хаагчработник государственной сервисной службы Төрийн захиргаа, удирдлагын хөгж- Төрийн өмчийн байр ашиглалт, зохицуулалтын газарДепартамент по эксплуатации и координации объектов госсобственности Төрийн өмчийн бүртгэл хяналтын га- Төрийн өмчийн төлөөллийн газарДе- Төрийн өмчийн хорооКомитет по государственной собственности Төрийн өмчийн хорооны төлөөлөгчУполномоченный Комитета по государственной собственности Удирдлагын академииАкадемия (государственного) управления Улсыг аюулаас хамгаалах газарУправление по обеспечению государственной безопасности Улсын байнгын онцгой комиссГосударственная постоянная чрезвычайная комиссия Улсын иргэний хамгаалалтын газарУправление гражданской обороны Улсын иргэний хамгаалалтын газрын төв штабЦентральный штаб Управления гражданской обороны Улсын нөөц, холбоо хамгаалалтын газарДепартамент государственных резервов и защиты коммуникаций Улсын нөөцийн газарУправление го- Үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн албаСлужба учёта и регистрации недвижимости Үл хөдлөх хөрөнгийн эрхийн бүрт- Үнэ цэнэтэй аж ахуйн нэгжийн хувьчлалын газарДепартамент по приватизации ценных крупных хозяйственных единиц Хамтарсан үйлдвэрүүдийн газар Худалдаа, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, техникийн хамтын ажиллагааны монгол-оросын засгийн газар хоорондын комисс Монголо-рос- Цацрагийн аюулаас хамгаалах улсын албаГосударственная служба по защите от радиационной опасности Шуурхай удирдлага, зохицуулалтын газарДепартамент оперативного управления и координации Засгийн газрын бүтэц Структура правительства Танхимын гишүүд Члены кабинета байгаль, орчны сайдминистр природы и окружающей среды барилга хот байгуулалтын сайдминистр строительства и градостроительства батлан хамгаалахын сайдминистр обороны боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд министр образования, культуры и науки гадаад хэргийн сайдминистр иностранных дел дэд бүтцийн сайдминистр инфраструктуры дэд сайдзаместитель министра ерөнхий сайдпремьер-министр зам тээвэр аялал жуулчлалын сайдминистр путей сообщения, транспорта и туризма засгийн газрын гишүүнчлен правительства засгийн газрын хуралдаанзаседание кабинета министров зөвшилцлийн Засгийн газарправительство согласия их эвлэрлийн Засгийн газарправительство большого примирения санхүү, эдийн засгийн сайдминистр экономики и финансов төрийн нарийн бичгийн дарга государственный секретарь төрийн сайдминистр түлш эрчим хүчний сайд министр топлива и энергетики үйлдвэр, худалдааны сайдминистр промышленности и торговли хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдминистр труда и социальной защиты хүнс, хөдөө аж ахуйн сайдминистр продовольствия и сельского хозяйства хууль зүй, дотоод хэргийн сайдминистр юстиции и внутренних дел шадар сайдвице-премьер эрүүл мэндийн сайдминистр здоровья эрхэлсэн сайдминистр без портфеля яамны сайдын зөвлөлийн хуралдаан заседание коллегии министерства Хэрэг эрхлэх газар Управление делами правительства дэд дарга заместитель (управделами) Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газры |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Последнее изменение этой страницы: 2018-05-30; просмотров: 223. stydopedya.ru не претендует на авторское право материалов, которые вылажены, но предоставляет бесплатный доступ к ним. В случае нарушения авторского права или персональных данных напишите сюда... |
СОДЕРЖАНИЕ
Предисловие
Государственная атрибутика