Паняцце, перавагі і недахопы аднаас. валодання (І П).

Паняцце прадпрым-ва (Пр-ва), яго сутнасць, функцыі.

Паняцце Пр-ва у рынкавай эканоміцы цесна звязана з паняццем Б., яны практычна ўзаемазамяняемыя. Бізнес, ці Пр-ва – гэта від эканамічнай дз-ці, заснаваны на свабодным гаспадаранні (акрамя забароненных заканад-м відаў дз-ці). Займаюцца ім прыватныя асобы, прадпрыемствы, арганізацыі з мэтай атрымаць даход, набыцця і продажу тавараў, аказання паслуг у абмен на іншыя твары, паслугі, або грошы.

Паняцце бізнес шырэйшае, чым Пр-ва.

Б. – сістэма вытворчасці для задавальнення патрэбаў і жаданняў грамадства.

Пр-ва – адна з форм бізнесу, і праяўляецца у розных яго сферах. У адпаведнасці з законам РБ «Аб Пр-ве»: Пр-ва –самастойная ініцыятыўная дз-ць грамадзян, накіраваная на атрыманне прыбытку ці асабістага даходу, ажыццяўляецца ад свайго імені, на сваю рызыку і пад сваю маемасную адказнасць, або ад імені і пад маемасную адказнасць юрыд. асобы (прадпрыемства, фірма).

Функцыі Пр-ва:

1. Пр-кі злучаюць рэсурсы,зямлю,капітал, працу ў адзіны працэс вытворчасці тавару;

2.яны наватары – імкнуцца ўводзіць на камерцыйнай аснове новыя прадукты, па новаму арганізаваць Б.;

3.выкарыстоўваюць эфектыўную с-му ўліку на пр-стве;

4.задавальняюцьпатрэбы грамадства;

5.выступаюць гарантам сац. абароненасці людзей ва ўмовах рынку;

6.аказваюць дапамогу ў развіцці культуры,навукі, рашэнні экалагічных праблем.

7.спрыяюць паляпшэнню дабрабыту людзей.

Фактары і матывы развіцця прадпрым-ва (Пр-ва).

Распачаць уласную справу цяжка. Аднак пр-ствы ствараюцца нягледзячы на эканам. спады, інфляцыю, выс. плату за крэдыт, адсутнасць неабх-й інфраструктуры, высокую ступень рызыкі.

Асн. фактары:- Пераход галін нар. гаспадаркі да рынкавых зносін і стварэнне спажывецкага рынку. Гэта наражджае патрэбу не толькі ў таварах і паслугах масавага попыту, але і індывід. хар-ру, >якасна і аператыўна могуць задаволіць меншыя пр-ствы.

- Наяўнасць прававых гарантаў пр-ніка, гарантый з боку дзярж. структур ў дачыненні да ўласнаці пр-нікаў, іх правоў.

- Падтрымка Пр-ва з боку дзяржавы шляхам падаковай фінансава-крэдытнай і амартызыцыйнай палітыкі.

- Раздзяржаўленне і прыватызацыя дзярж. і муніцыпальных пр-стваў. і Стварэнне малых фірм.

- Банкрутства нізкарэнтабельных стратных пр-стваў, стварэнне на іх аснове прыватных малых прадпрыемстваў

- Устойлівае сац.-паліт. становішча краіны спрыяе прыцягненню замежнага капіталу,штоспрыяеразвіваццюм.Б.

- Правільны выбар арганізыцыйна-прававых форм Пр-ва.

- Паскоранае развіццё рынкавай інфраструктуры (розныя інавацыйныя цэнтры, банкі, біржы, рэкламныя агенствы і г.д.).

- Патрэба ў таврах і паслугах індывідуальнага характару.

- Неабх-ць >цеснага злучэння інтарэсаў навукі і вытворчасці.

Матывы.Асн. пабуджальны матыў – прыбытак, даход, неабходны для развіцця прпрадпрым-х фірм, пашырэння сваей справы і стымулявання занятых работнікаў. Ён як бы загадзя абумоўлены, бо без прыбытка пр-нік не зможа працягваць пачатую справу, пр-ства не зможа самаразвівацца.

Найб. істотным матывам з’яўл.• імкненне чал-ка палепшыць сваё эканам., матэр., сац. становішча ў грамадстве.

Сярод іншых матываў: • магчымасць самавыяўлення асобы, уключэнне ў гаспадарчы працэс часткі фінансавых сродкаў насельніцтва, дадатковых рэсурсаў; • жаданне грамадзян законным шляхам павялічваць свае даходы; • магчымасць займацца актыўным відам дзейнасці, што прыносіць дадатковы прыбытак.

Виды и формы прадпрымальніцтва (Пр-ва).

Виды:

- па накіраванасці дз-ці: •вытворчае, •камерцыйнае, •фінансавае, •інавацыйнае;

- па змесце функцыян-й арыентацыі пр-нікаў: •кіраванне вытворчасцю, •фінансаванне, •пасрэдніцкая, н., кансультацыйная дзейнасць;

- па колькасці відаў дз-ці: •адна- •многапрофільныя;

- па складанасці дз-ці: •якое не патрабуе спец. ведаў, •заснаванае на высокіх тэхналогіях і унікальных ведах;

-па галінах: •прамысловае, •с/г, •будаўнічае і інш.

ФормыПД ў Беларусі

1. Прыватнае Пр-ва – ажыццяўл. фіз. ці юрыд. асобай на аснове ўласнай маемасці, ці на аснове маемасці, якая атрымана і выкарыстоўв. на законных падставах.

2. Калектыўнае – ажыццяўл. прадпр-кам на аснове калектыўнай уласнасці, або на аснове маемасці, якая атрымана і выкарыстоўв. на законных падставах.

3. Кантрактнае – кіраўнік (не з’яўл. ўласнікам маемасці) на аснове кантракта з уласнікам маемасці, ці прызначанай ім асобай (органам) мае правы і абавязкі і нясе адказнасць, устаноўленную для прадпр-ка.

Пр-ва ў м.Б. можа ажыццяўляцца:- без утварэння юрыд. асобы (установы) (ІП),- з утварэннем юрыд. асобы,- без выкарыстання наемнай працы,-з выкарыстаннем раб. сілы.

У адпаведнасці з формамі ўласнасці ў м.Б. могуць дзейнічаць пр-ствы: дзярж., калектыўныя, муніцыпальныя, змешаныя, сумесныя, прыватныя і інш.

Не з’яўл. Пр-вам дз-ць фіз. асоб па выкарыстанні асабістых каштоўных папер, банкаўскіх рахункаў у якасці сродкаў плацяжу, ці захоўванне грашовых набыткаў.

Суб’екты (S-ты) пр-ва.

S-т ПД – S-т права, які з'яўл. удз-кам гаспадарчага абароту, які ажыццяўляе вытв-ць прадукцыі (работ,паслуг),і ў прадугледжаных заканад-вам выпадках здольных несці падатковы цяжар.

ВідыS-таў ПД:

1. фіз. асобы:

• грамадзяне РБ;• замежныя грамадзяне, якія пастаянна або часова пражываюць у РБ;• асобы без грамадзянства.

Дзеяздольнасць грамадзяніна надыходзіць у поўным аб'ёме з 18 гадоў, акрамя выпадкаў эмансіпацыі або ўступлення ў шлюб. Абмежаванне дзеяздольнасці маюць дэпутаты, Прэзідэнт, кіраўнікі, суддзі, міністры, вядучыя спецыялісты.

Для ажыццяўлення ПД фіз. асоба павінна зарэгістраваць ІП (калі няма адміністрацыйнай, крымінальнай адказнасці) або можна без дзярж. рэгістрацыі ў выпадках рэалізацыі прадукцыі ўласнай вытворчасці на калгасным рынку.

2. юрыд. асобы:

• камерцыйныя (асноўная мэта – прыбытак) ;

• некамерцыйныя – могуць ажыццяўляць ПД, але не ў мэтах атрымання прыбытку, а для забеспячэння ўласнай дз-ці (закупка абсталявання).

Камерцыйныя юрыд. асобы м. стварацца ў форме гаспадарчых тав-ваў і тав-ваў, вытворчых кааператываў і унітарных пр-стваў.

Некамерцыйныя юрыд. асобы м. выступаць у форме грамадскіх і рэлігійных арганізацый, палітычных партый, спажывецкіх кааператываў, што фінансуюцца ўласнікам маёмасці устаноў, дабрачынных i iншых фондаў.

3. ? РБ;

4. ? адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі РБ.

5. Айчынны і замежны вопыт развіцця Пр-ва і м.Б.

Этапы развіцця Пр-ва:

1. У гісторыі народнай гаспадаркі Пр-ва як і эканоміка пачын. з вяздзення хатняй гаспадаркі і кіравання ею.

2. Этапным момантам служыць развіцце гандлю, з’яуленне ярмарак, а пазней і бірж. Земляробы, жывелаводы, рамеснікі вылучылі са свайго асяродку гандляра і ен стаў першым прадпр-кам. Побач з ім уладальнікі ўласнасці, слугі дзяржавы, царквы таксама займаюцца Пр-вам.

3. З’яуленне індустрыі. Развіцце прамысл-ці, навукі, тэхнікі, тэхналогій. Прам-ць, с/г, будаўніцтва мяняюць стр-ру эк-кі і грам-ва у цэлым, з імі мяняюцца прадпр-к і Пр-ва.

4. У гісторыі нар-й гаспад-кі асабліва трэба вылучыць з’яулення с-мы ўліку. Дзяржава раглядала Пр-ва як крыніцу папаўнення казны. Але яна і фармавала заканад-ва,якое спрыяла прагрэсу.

Кожная краіна праходзіць свой шлях і спарбуе розныя метады кіравання эканомікай, у выніку дзяржавы выбіраюць сабе тое, што лепш адпавядае іх традыцыям, інтарэсам, г.д.

У антычнасці і доўгія перыяды хрысц-й царк-й гісторыі дз-ць гандляра, купца, пр-ніка хар-ся як амаральная.Паступова царква і дзяржава пачынае спрыяць Пр-ву. Дз-ць купцоў не толькі давала прыбытак, але і мела місіянерскі хар-р, сбліжала народы.

Замежны вопыт. Класікі буржуазна-эканамічнай навукі, як і грамадства ў цэлым, таксама адмоўна ставіліся да купцоў. Тым не менш, у 18 ст. Р.Кантыльен паршы распрацаваў тэорыю Пр-ва. Пр-к – чал-к, здольны рызыкаваць, можа прадбачыць, спадзяецца на отрыманне прыбытку і гатовы да страт.А.Сміт хар-рызаваў ПР-ніка як рэалізатара рызыкоўных, камерцыйных ідэй. Д.Рыкарда і К.Маркс бачылі ў Пр-нікках толькі капіталістаў, якія ўкладваюць капітал ва ўласныя пр-ствы. Толькі ў 19-20 ст. навукоўцы-эканамісты пагадзіліся з тым, что Пр-ва мае рашаючае значэнне для эканам. росту (А.Маршал, Шумпэтэр, Друкер).

Айчыны вопыт. 8-9 ст. – этап развіцця пр-ва. Прыняцце хрысціянства. Узнікаюць пасяленні вакол гарадоў, дзе заключаюцца дамовы, зделкі – пачынаецца традыцыя ярмарачнага гандлю. Пра пэўны узровень развіцця пр-ва сведчыць звод законаў “Руская праўда”, статут ВкЛ 1588г..

>актыўна разв-ца пр-ва ў 19 ст., узнікаюць нов. пр-ствы, узнікаюць першыя гандлёвыя дамы, прамысловыя аб’екты.

У пач. 20 ст.шыр. разв. атрымаў кааператыў, які ахапіў розныя сферы дз-ці. У кааператывах (каля 40 тыс.) ў гэты час працавала каля паловы насельніцтва.

Асабліва вялікая была роля м.і сяр.Б. у гады НЭПа. Дробныя прыватныя прамысловыя пр-ствыдавалі 19% прамысловай вытв-ці краіны. НЭП ліквідаваў дэфіцыт, знізіў цэны, аздаравіў эк-ку.

У 1927г бальшавіцкі урад спыняе НЭП, праводзіць шэраг мер, накір-х на выцясненне прыватнага капіталу.

Развіцце пр-ва было спынена.

Адраджэнне пр-ва ў Бел. пачалося з прыняцця ў 1986г. пастановы ўрада СССР “Аб стварэнні кааператываў па нарыхтоўцы і переапрацоўцы другасных рэсурсаў і адходаў вытв-ці”. Затым закон “Аб індывід. прац. Дз-ці” (1987), “Аб пр-ствах” (1990), “Аб ПД” (1991).

У развітых краінах рынкавай эк-кі к.60-х-пач.70-х гг ХХст. стаў росквітам м.Б. і працягвае ўмацоўваць свае пазіцыі па сення.Пасля распаду СССР сацыялістычныя краіны усх. і цэнтр. Еўропы ўзялі арыенцір на рынк. эк-куу. Яны пачалі працэсы раздяржаўльвання, прыватызацыя, сталі развіваць дробны і сяр. Б., і дасягнулі росквіту.

6. Пр-ства як форма ажыццяўлення і S-т прадпр.дз-ці (ПД).

Прымаючы рашэнне,звязанае з выбарам арганізац.-прававой формы свайго Б., ч-к пав. арыентавацца як min у 3??: 1. Ведаць законы, якія рэгулююць ПД 2. Ведаць унутр. праблемы Пр-ства, адметнаці продаж і г.д. 3. Ведаць кірункі і віды уплыву фінанс-х рынкаў на Пр-ствы. Асн. арганізац.формы Пр-ства: 1. Аднаас. валоданне 2. Тав-ва (партнёрства) 3. Кампанія (карпарацыя).

Ідэальных форм арганізацыі Б.Няма, кожная з іх мае свае + і -, і канчатковы выбар залежыць ад розных умоў, якія фарміруюцца зыходзячы з мэт, індывід-х якасцяў прадпр-ка. Выбіраючы арганізацыйную форму на практыцы аналізуюць:

- Асабістыя магчымасці. –Неабх-я фармальнасці пры стварэнні Пр-ва.- Выдаткі (расходы),якія будуць на пач-м этапе. –Матэр. адказнасць у выпадку няўдач.- Магчымасць прыцягнення дадатковага матэрыяла.- Маштабы дз-ці і перспектывы равіцця Б.- Арганізацыю кваліфікаванагакіраванага Пр-ствам.- Пр-к пав. атрымаць законнае права займацца ПД (дзярж. рэгістрацыя).

Пр-ства – S-т гаспадарання, які самаст.прымае рашэнні, выкарыст. фактары вытв-ці для вырабу і продажу прадукцыі хатнім гаспад-кам і дзяржаве, імкнецца да максімізацыі прыбытку.

Віды і формыПр-стваў.

- у залежнасці ад сферы дз-ці вылучаюць: • Пр-ствы сферы матэр. вытворчасці (будаўнічыя і г.д.) • Пр-ствы сферы паслуг (рамонт быт. тэхнікі, ахова здароўя)• пр-ствы пасярэднікі, якія зводзяць прадаўцоў і пакупнікоў (гандаль, рэклама і інш.)

- у залежнасці ад колькасці відаў вырабляемай прадукцыі:• Спецыялізаванае (профільныя) • Шматпрофільныя

- па памерах у залежнасці ад аб’ему вытв-ці, колькасці занятых:• буйныя • сярэднія • дробныя

- па формах уласнасці: •дзярж. •прыватныя •змеш.•акцыян-я •арэндныя (кааператывы).

- па мэтах дз-ці: • камерцыйныя • некамерц-я (бюджэтныя) – галоўнае для іх – аказанне сац. паслуг, забеспячэнне занятасці і г.д.

ВідыПр-ства:

-вытворчае –камерцыйнае –фінанс., –страхавое- пасрэдніцкае.

Паняцце, перавагі і недахопы аднаас. валодання (І П).

Аднаасобнае валоданне– гэта форма гаспадарання, дзе ўладальнікам ўласнасці з’яўляецца адна асоба або сям’я, якія атрымліваюць ўвесь прыбытак і якія адказныя за ўсю рызыку ад Б.. Гэта самая старая і >пашыраная форма арганізацыі ПД. Найб. папулярная яна ў рознічнай таргоўлі, сферы паслуг, кансультацыйным Б., фермерстве і інш.

Пр-ва ў гэтай форме можа ажыцяўляцца ў 2-х відах:

1)І П – фіз. асоба. 2)УП (унітарнае пр-ства) – юрыд. асоба.

Перавагі аднаасобная валодання:

1.Прастата арганізацыі і малыя арганізацыйныя выдаткі.

2. Min пачатковы капітал (ад ІП не патрабуецца фарміраванне якога-небудзь устаноўчага абавязк-га фонда).

3. Перавага у падатках – пр-нік , які ажыцяўляе сваю дз-ць без юрыд. асобы, ў адрозненні ад інш.пр-стваў, у большасці выпрадкаў плаціць адзін від падаткаў – падаходны налог.

4.Поўная самастойнасць, гнуткасць, свабода і аператыўнасць дзеяння.

5.Максімальны стымулаў у працы.

6.Захоўваецца канфедацыйнасць.

7.Страты ў м.б. кампенсаваны іншымі прыбыткамі.

8. Адносна лёгка памяняць форму Пр-ва.

Недахопы: 1.Слабая фінансавая база, паколькі узнікаюць цяжкасці ў прыцягненні вялікіх капіталаў.

2.Няпэўнасць термінаў дз-ці: Б. юрыдычна заканчваецца з смерцю пр-ніка, цюрэмным знаволеннем і інш.

3.Неабмежаваная адказнасць за ўсю гаспадарчую дз-ць.

4.Адсутнічае спецыялізаваны менеджмент. Звычайна ІП выконвае ўсе віды кіраўнічай працы. Пр-нік адначасова з’яўляецца і кіраўніком фірмы, і менеджэрам і г.д.

5.Менш гнуткае пры перадачы ўласнасці.