Раздзел 2. Марк Шагал: творы і шматгранная творчая спадчына

Мастацтва Марка Шагала ўражвае разнастайнасцю і не паддаецца строгай класіфікацыі. Аўтарскі стыль, які спалучае экспрэсію і нетрадыцыйную мастацкую манеру, фарміраваўся пад уплывам кубізму, фавізму, арфізму. У палотнах майстра праявіліся яго асаблівы светапогляд і рэлігійныя перакананні.

Сярод самых вядомых карцін Шагала – "Я і вёска", "Прысвячэнне маёй нявесце", "Памяці Апалінэра", "Галгофа", "Від Парыжа з акна", "Дзень нараджэння", "Над горадам", "Сіні домік", "Прагулка", "Белае распяцце", "Вясельныя агні", "Масты Сены", "Вайна" і інш.

Застаючыся адданым свайму стылю, Марк Шагал усё жыццё прадаўжаў эксперыментаваць у розных тэхніках і жанрах. У яго творчай спадчыне – кніжныя ілюстрацыі, графіка, сцэнаграфія, мазаікі, вітражы, шпалеры, скульптура, кераміка...

Адным з самых плённых напрамкаў для Шагала стала кніжная ілюстрацыя. Для знакамітых пісьменнікаў Андрэ Брэтона, Андрэ Мальро, Блеза Сандрара і Гіёма Апалінэра ён стаў увасабленнем літаратурнага мастака, які надае паэтычным радкам фантастычныя вобразы.

Арыгінальныя творы Марка Шагала ўпрыгожваюць буйныя тэатры свету. У 1964 годзе мастак распісаў плафон для глядзельнай залы парыжскай Оперы Гарньё, а ў 1966-м стварыў пано "Трыумф музыкі" і "Крыніцы музыкі" для нью-ёркскай "Метраполітэн-опера".

Шагал адным з першых пачаў выкарыстоўваць станкавы жывапіс у афармленні тэатральных дэкарацый. У 1940-50-я гады ён разам з Леонам Бакстам працаваў над пастаноўкамі з легендарных "Рускіх сезонаў" Сяргея Дзягілева, балетамі "Алека", "Жар-птушка", "Дафніс і Хлоя"...

У пачатку 1960-х гадоў ужо вядомы ўсяму свету жывапісец захапіўся манументальным мастацтвам і афармленнем інтэр'ераў. У Іерусаліме ён стварыў мазаікі і шпалеры для будынка парламента, вітражы для сінагогі медыцынскага цэнтра "Хадаса", пазней – упрыгожыў мноства каталіцкіх і лютэранскіх храмаў, сінагог па ўсёй Еўропе, Амерыцы і Ізраілі.

Таленавіты жывапісец пакінуў след і ў літаратуры: паэзія, эсэ і мемуары на ідышы яшчэ пры жыцці былі апублікаваны і перакладзены на іўрыт, рускую, беларускую, англійскую і французскую мовы. Сусветную славу заваявала аўтабіяграфічная кніга Марка Шагала "Маё жыццё".

Раздзел 3. Фільмы і тэатральныя пастаноўкі пра Марка Шагала

Фільм рэжысёра Аляксандра Міты "Шагал – Малевіч", прэм'ера якога адбылася ў 2014 годзе, расказвае аб жыцці і ўзаемаадносінах двух сусветных геніяў, якія жылі і тварылі ў беларускім Віцебску ў 1918–20-я гады.

Цяпер кінастудыя "Беларусьфільм" здымае анімацыйны фільм пра Шагала на аснове яго кнігі "Маё жыццё". Стужка, у якой думкі, пачуцці і светаадчуванне мастака перададзены з дапамогай яго карцін, раскажа аб важных падзеях з віцебскага перыяду.

Летам 2015 года ў родным горадзе Шагала Віцебску ў гонар 100-годдзя вяселля з Бэлай Разенфельд адбылася тэатралізаваная "Вясельная феерыя "Закаханыя над горадам", а каля дома-музея прайшла сімвалічная цырымонія іўдзейскага шлюбу.

На сцэну Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатра імя Якуба Коласа ў Віцебску вярнуўся спектакль "Шагал... Шагал...", які ў 2000 годзе заваяваў галоўную ўзнагароду міжнароднага фестывалю ў Эдынбургу.

Раздзел 4. Выставы Марка Шагала ў Беларусі

Першая выстава твораў Марка Шагала адбылася ў 1997 годзе па ініцыятыве яго ўнучак Бэлы Меер і Мерэт Меер-Грабер, якія прапанавалі кожны год адзначаць дзень нараджэння мастака новымі цікавымі праектамі.

У 1997–2005 гадах у краіне прайшлі выставы, прысвечаныя розным перыядам творчасці майстра: "Марк Шагал. Работы міжземнаморскага перыяду", "Марк Шагал. Прысвячэнне Парыжу", "Марк Шагал. Пейзажы", "Марк Шагал і сцэна", "Марк Шагал. Колер у чорна-белым".

У 2012–2013 гадах у Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі адбылася выстава "Марк Шагал: жыццё і каханне" з калекцыі Музея Ізраіля ў Іерусаліме.

Міжнародны праект даў магчымасць убачыць работы мастака, звязаныя з сусветнай літаратурай: графіка, ілюстрацыі да пастаральнага рамана "Дафніс і Хлоя", паэмы Гогаля "Мёртвыя душы", "Баек" Лафантэна, а таксама аўтабіяграфіі "Маё жыццё" і кніг яго музы Бэлы Разенфельд "Першая сустрэча" і "Мае сшыткі" і інш.