WAYS OF FORMING PHRASEOLOGICAL UNITS

Профессор Шайжанов М.К.

____________________

«____»_________2014г

«Оқытылатын тіл теориясының негіздері»

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

050207 Аударма ісі мамандығы үшін

Кредит саны: 3

Оқытушының аты-жөні:

Шамахайұлы Қуандық.

А С Т А Н А – 2014 ж.

Студенттерге арналған пән бағдарламасы ҚРБҒМ 22.06.2006 ж. Республикалық жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім жөніндегі Кеңес жиналысының Хаттама шешімімен «Оқытылатын тіл теориясының негіздері» курсының типтік бағдарламасы және пәннің оқу бағдарламасы негізінде жасалған.

Құрастырған: доцент, ф.ғ.к. Шамахайұлы Қ.

Рецензент: ф.ғ.д., профессор К.М.Әбішева

 «Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер» кафедрасы отырысында қаралып, 5В020700 «Аударма ісі» мамандығы студенттері үшін оқу үдерісіне пайдаланулары үшін ұсынылды.

Хаттама № ___ _______________ 2014 ж.

Оқу бағдарламасы Гуманитарлық-заң факультетінде қаралып, оқу-әдістемелік бюросына ұсынылған.

Хаттама №___ ______________ 2014 ж.

Оқу бағдарламасы оқу-әдістемелік бюросында қаралып, «Тұран-Астана» университетінің  оқу-әдістемелік кеңесіне бекіттіруге ұсынды.  

Хатттама №___ _______________ 2014 ж.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«ТҰРАН-АСТАНА» УНИВЕРСИТЕТІ

ОӘК отырысында бекітілген.

ОЭК төрағасы

Профессор Шайжанов М.К.

____________________

«____»_________2014г

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ

(syllabus)

Пәннің атауы«Оқытылатын тіл теориясының негіздері»

Мамандық                                050207 Аударма ісі

                                                              (шифр, название)

Оқу түрі күндізгі

Барлығы ____3___ кредит

Курс 2                                                  Семестр 3,4

Дәрістер __30__ сағат                                                                                

Тәжірибелік сабақтар_15_ сағат                     

Ағымдық үлгерімді бақылаулардың саны 4

СОӨЖ _23_ сағат               

СӨЖ _67_ сағат       

Емтихан 3,4 семестр                        Жұмыс жүктемесі_135_ сағат

1. Пәні: Оқытылатын тіл теориясының негіздері

Шамахайұлы Қуандық

E-mail: kuandyk_shamahai@mail.ru

кредиттердің саны – 3  семестр – 3,4

Өткізілу орыны: сабақ кестесі бойынша.

2. Пререквизиттер:

Тіл біліміне кіріспе, Классикалық тілі, Қазіргі қазақ (орыс) тілі, Базалық шет тілі (А1, А2, В1, В2 деңгейі)

3. Постреквизиттер:

Арнайы шетел тілі, Аударма теориясы, Мәдениетаралық қарымқатынастың теориясы мен практикасы, Қазақ және шетел тілдерінің функционалды стилистикасы, Әржүйелі тілдердің салыстырмалы анализы.

4. Пәннің сипаттамасы:«Оқытылатын тіл теориясының негіздері» типтік бағдарламасы бойынша тіл тарихы, теориялық фонетика және грамматика, лексикология сияқты бөліктерден тұратын кешенді курс болып табылады. Осы курста тіл теориясының ғылым ретінде дамуына қысқаша тарихи шолу жасалынады және отандық, шетелдік тіл білімінің дамуының негізгі бағыттары қарастырылады, ғылымдардың аталған ғылымға қосөан үлесіне баса назар аударылады.

4.1 Пәннің мақсаты:шетел тілінің даму кезеңі мен танысу, санғасырлық даму тарихы бар тілді біртұтас жүйе ретінде тану, қазіргі шет тілінің фонетикалық, грамматикалық, лексикалық заңдылықтарымен және ерекшіліктерімен болашақ аудармашыларды таныстыру.

4.2 Пәннің міндеттері:

1. Тілдік құбылыстарды жүйелі түрде суреттеу, оынң табиғаты мен қызметін анықтау;

2. Шет тілінің негізгі даму кезеңдерін фонетикалық, грамматикалық және лексикалық жүйеде қарастыру;

3. Фонетикалық жүйедегі ең маңызды және тән құбылыстары, оқитын тілдегі грамматикалық құрылым мен лексикалық құрамды сүреттеу;

4. Лексика мен фразеологияның жүйелі түрде қалыптасуын анықтау;

5. Тілдегі грамматикалық бірліктердің қызмет етуі және тілдің формальды – мағыналық құрылымы туралы ғылыми мағлұматты қалыптастыру;

6. Нақты тілдік материалды қолдана отырып, ғылыми талдау мен зерттеу әдістерін жетілдіру;

7. Алған білімге теориялық тұжырымдама жатады.

5. Дәрістердің тақырыптық жоспары

6. Тәжірибелік сабақтардың тақырыптық жоспары

7. СОӨЖ тапсырмалардың мазмұны және олардың орындау мерзімі

8. СӨЖ тапсырмалардың мазмұны және олардың орындау мерзімі

9. Әдебиет тізімі

Негізгі әдебиет

1. Arnold I.V. The English Word. – M., 1973

2. Arnold I.V. The English Word. – M., 1961. 

3. Eliseeva V.V. English Lexicology. St.Petersburg, 2003

4. Ginzburg R.S., Khidekel S.S., Knyaseva G.Y., Sankin A.A. Course in Modern English Lexicology. – M., 1966

5. Арнольд И.В. Лексикология английского языка. Высшая школа, Москва, 1986

6. Антрушина Г.Б. Лексикология английского языка. Высшая школа, Москва, 1999

7. Антрушина Г.Б., Афанасьева О.В., Морозова Н.Н. Лексикология английского языка. - М.: Дрофа, 2000

Қосымша әдебиет

8. Арбекова Т.И. Лексикология английского языка. – М.: Высшая школа, 1977

9. Гальперин И.Р. и др. Лексикология английского языка. – М.: 1965

10. Гинзбург Р.З. Хидекель С.С. A Course in Modern English Lexicology. Высшая школа, 1973

11. Гинзбург С.И. Лексикология английского языка. Высшая школа, Москва, 1979.

12. Солнцев В.М. Язык как системно-структурное образование. – М., 1970

13. Blokh, Theoretical grammar.-M., 1997.

14. The structure of Modern English. B. Ilysh, 1971.

15. Reading in the Theory of English grammar. Z.Z. Lofik, Z.P. Chakhoyan, L-d, 1972.

10. Оқушылардың білімдерін бағалау туралы мәлімет

10.1. Курстың саясаты:

Студент барлық аудиториялық сабақтарға және пікірталастарға, дөңгелек үстелдерге белсенді түрде қатысуы керек. 

Сабаққа 100 пайыз қатысу қорытынды бағаға әсерін тигізеді. 

Тапсырманы өз уақытында орындау мен тапсыру міндетті талаптар болып табылады:

1) практикалық, жеке тапсырмалар

2) барлық өздік тапсырмалар (СОЖӨЖ);

3) барлық аралық және қорытынды бақылау (коллоквиум, бақылау жұмысы, емтихан).

    Өз уақытында тапсырылмаған тапсырмалар төмен бағаланады. Емтиханда және жазбаша жұмыс орындауда көшіруге қатаң тыйым салынады. Осы талаптарды орындамаған студент емтиханнан шығарылып, жұмысы жоққа шығарылады.

Курсты өту барысында өз бетінше орындау үшін пәннің нақты тақырыбына сәйкес тапсырмалар беріледі. Жазбаша жұмыстың көлемі 2-3 беттен кем болмауы керек. Жұмыс жасау барысында студент қойылған міндетке шығармашылықпен қарап, әдебиетпен жұмыс жасай білуі керек. Дәлелсіз себеппен сабаққа қатыспауға қатаң тыйым салынады. Аудиторияда тәртіп сақтау керек (ұялы телефондарын сөндіріп қоюы, кедергі келтіріп сөйлеспеуі, оқу құралдары мен үстелдерге жазбауы, сабақ уақытында аудиториядан шықпауы керек).

10.2.  ОҚУ ПӘНІН БАҚЫЛАУДЫҢ ТҮРЛЕРІ

10.2.1 БАҚЫЛАУ ТҮРЛЕРІ:

Ағымдағы бақылауы: библиографиялармен жұмыс істеу, белгілі бір тақырыпқа сәйкес дөңгелек үстелдер өткізу, реферат жаза білу, тақырыпқа сәйкес баяндама жаза білу, СӨЖ тапсырмаларын орындау.

Ағымдағы бақылау (коллоквиумдер, жазбаша бақылау жұмыстары): ауызша әңгімелесу, лингвистика салаларына қатысты реферат жазу, лексика-грамматикалық тесттер мен тапсырмалар.

Қорытынды бақылау: емтихан – тест

Студент практикалық және СОЖӨЖ сабақтарға толық қатысуы керек, СӨЖ тапсырмаларын өз уақытында тапсыруы керек. Барлық сабаққа дайындалып келуі керек. Ол сабақтар тексеріліп отырады және ол бағалар қорытынды бағаға әсерін тигізеді.

Коллоквиум тапсыруға қойылатын талаптар : қойылған сұрақтарға жауап бере білуі керек.   

Жазбаша бақылау жұмыстарына қойылатын талаптар:

Студент өтілген тақырыпты меңгеруі тиіс, берілген тақырыпқа жазбаша баяндама жасай білуі керек.

СӨЖ тапсырмаларын орындауға қойылатын талаптар: әр студент тапсырманы жеке  белгіленген уақытында орындайды.

Емтихан тапсыруға қойылатын талаптар:

Емтихан кешенді тестілеу кезеңде өткізіледі. Қорытынды емтихан барлық өтілген материалды қамтып, студенттің білімін бақылауға арналады. 

Қорытынды баға аралық бақылау мен емтихан бағасының қорытындысынан тұрады.

10.2.2 Пән бойынша студенттермен жұмыс істеу барысы мен саясаты

1. Аралық бақылау  (Р1; Р2) төмендегіше бағаланады :

а) сабаққа қатысу – 40 балл

б) сабақтағы белсенділік – 20 балл

в) СОЖӨЖ тапсырмаларды уақытында тапсыру – 10 балл

г) СӨЖ тапсырмаларды уақытында тапсыру – 10 балл

д) Ғылыми-зерттеу жұмысына белсенді қатысу – 10 балл

е) Рейтинг аптасы кезіндегі аралық бақылау – 10 балл

2. Пән бойынша пайыздық мазмұндағы қорытынды баға анықталады:

                     Р1 + Р2

Қ % = -------------------------- * 0,6 + Ex*0,4

                2

Мұндағы:

Р1 – бірінші рейтинг бағасының пайыздық мазмұны

Р2 – екінші рейтинг бағасының пайыздық мазмұны

Е – емтихан бағасының пайыздық мазмұны

Пайыздық мазмұндағы қорытынды баға жоғарыдағы кестеге сәйкес сандық баламадағы қорытынды бағаға ауыстырылады.

10.2.3 БІЛІМДІ БАҒАЛАУДЫҢ ЖАЛПЫ КЕСТЕСІ

10.2.4 СТУДЕНТКЕ РЕЙТИНГ ҚОЮДЫҢ КЕСТЕСІ

СТУДЕНТТЕРДІҢ ОҚЫТУШЫМЕН ЖАСАЙТЫН ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРЫ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚ

«Оқылатын тіл теориясының негіздері»

СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРЫ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚ

Білім бағалаудағы нұсқаулықтар

(тестілеу тапсырмалары, емтихан сұрақтары, ағымдық бақылауға дайындау сұрақтары)

EXAM’S QUESTIONS

1. Theory of the English Language: subject and aims

2. History of the English Language

3. Old English, Middle English, Modern English

4. Lexicology: aims, tasks and connections with other branches of linguistics

5. Fundamentals of lexicology. Some general problems of the word. Linguistic functions of a Word. Diachronic and synchronic approaches to the study of a Word

6. Semantic structure of English words. Semasiology. Semantic change. The lexical meaning of the word and its relation to the notion. Lexical and grammatical meanings of a Word. Types of lexical meaning. Denotation and Connotation. Denotational (denotative) and connotational (connotative) meanings of a Word

7. Native words and borrowings (loan words). The origin of English words. Assimilation of loan words. Etymological doublets. International words

8. English vocabulary as a system. Functional styles. Highly literary words (Learned words). Colloquial words and expressions. Scientific terminology (Terms). The style of official documents. The opposition of emotionally coloured and emotionally neutral vocabulary

9. Wordstock and society. Special terminology. Learned words and official vocabulary. Professional words. Jargonisms. Slang. Differentiation with respect to time axis. Neologisms. Historical, obsolete and archaic words. Poetic words.

10. Regional varieties of the English Vocabulary. Dialectal words. Standard English Variants and Dialects of the English language. American English, Canadian, Australian and Indian variants

11. Word formation. Types of word building. Compound words and shortening. Conversion. Affixation. Composition. Polysemy. Homonyms. Synonyms. Antonyms

12. Phraseology. Phraseological units (set expressions, idioms). Semi-fixed combinations and free phrases. Similarity and discrepancy between set expression and a word. Syntactical and morphological divisibility of set expressions. Semantic, structural and syntactical classifications of phraseological units. Different opinions on classifications of set expressions

13. Lexicography. Types of dictionaries. Explanatory dictionaries. Phraseological dictionaries. Bilingual dictionaries. Historical development of British and American lexicography

14. Theoretical phonetics of the English Language: aims, tasks and connections with other branches of linguistics.

15. The role of sound phenomena in communication. Varieties of English pronunciation in the British Isles and the USA

16. Theoretical Grammar: aims, tasks and connections with other branches of linguistics. Syllabic structure of English words. Intonation. Phonostylistics

17. Theoretical Grammar: aims, tasks and connections with other branches of linguistics

18. Parts of Speech. The Noun. The Verb. The Adjective. The Adverb. The Pronoun. The Numeral. The Article. The Interjection

19. Syntax: 1) essential features of sentence; 2) classifications of sentences according to their structure and their communicative type

20. History of the English language: aims, tasks and connections with other branches of linguistics

21. The Old English period: 1) origin of the English language; 2) periods in the history of English; 3) Old English Phonetics; 4) Old English Vocabulary

22. The Middle English period: 1) the influence of the Scandinavian and Norman conquests on the English language; 2) changes in the spelling system

23. The Middle English Noun, Pronoun, and Adjective. Rise of the Article system

24. The formation of the National Literary English language

Дәріс № 1

Theory of the English Language

Сабақ мақсаты: to know the subject and aims of the theory of the English language

Негізгі тақырыптық сұрақтар:

1. The subject of the Theory of the English language

2. The aims of the Theory of the English language

Тезистер:

The term «lexicology» is of Greek origin / from «lexis» - «word» and «logos» - «science»/ . Lexicology is the part of linguistics which deals with the vocabulary and characteristic features of words and word-groups.

The term «vocabulary» is used to denote the system of words and word-groups that the language possesses.

The term «word» denotes the main lexical unit of a language resulting from the association of a group of sounds with a meaning. This unit is used in grammatical functions characteristic of it. It is the smallest unit of a language which can stand alone as a complete utterance.

The term «word-group» denotes a group of words which exists in the language as a ready-made unit, has the unity of meaning, the unity of syntactical function, e.g. the word-group «as loose as a goose» means «clumsy» and is used in a sentence as a predicative / He is as loose as a goose/.

Lexicology can study the development of the vocabulary, the origin of words and word-groups, their semantic relations and the development of their sound form and meaning. In this case it is called historical lexicology.

Another branch of lexicology is called descriptive and studies the vocabulary at a definite stage of its development.

Ұсынылған әдебиеттер:

1. Arnold I.V. The English Word. – M., 1973

2. Arnold I.V. The English Word. – M., 1961. 

3. Eliseeva V.V. English Lexicology. St.Petersburg, 2003

4. Ginzburg R.S., Khidekel S.S., Knyaseva G.Y., Sankin A.A. Course in Modern English Lexicology. – M., 1966

Дәріс № 2

Lexicology. Fundamentals of lexicology.

Сабақ мақсаты: to know aims, tasks of lexicology and connections with other branches of linguistics.

Негізгі тақырыптық сұрақтар:

1. Fundamentals of lexicology.

2. Some general problems of the word.

3. Linguistic functions of a Word.

4. Diachronic and synchronic approaches to the study of a Word.

Тезистер:

The main unit of the lexical system of a language resulting from the association of a group of sounds with a meaning is a word. This unit is used in grammatical functions characteristic of it. It is the smallest language unit which can stand alone as a complete utterance.

A word, however, can be divided into smaller sense units - morphemes. The morpheme is the smallest meaningful language unit. The morpheme consists of a class of variants, allomorphs, which are either phonologically or morphologically conditioned, e.g. please, pleasant, pleasure.

Morphemes are divided into two large groups: lexical morphemes and grammatical (functional) morphemes. Both lexical and grammatical morphemes can be free and bound. Free lexical morphemes are roots of words which express the lexical meaning of the word, they coincide with the stem of simple words. Free grammatical morphemes are function words: articles, conjunctions and prepositions (the, with, and).

Bound lexical morphemes are affixes: prefixes (dis-), suffixes (-ish) and also blocked (unique) root morphemes (e.g. Fri-day, cran-berry). Bound grammatical morphemes are inflexions (endings), e.g. -s for the Plural of nouns, -ed for the Past Indefinite of regular verbs, -ing for the Present Participle, -er for the Comparative degree of adjectives.

In the second half ofthe twentieth century the English wordbuilding system was enriched by creating so called splinters which scientists include in the affixation stock of the Modern English wordbuilding system. Splinters are the result of clipping the end or the beginning of a word and producing a number of new words on the analogy with the primary word-group. For example, there are many words formed with the help of the splinter mini- (apocopy produced by clipping the word «miniature»), such as «miniplane», «minijet», «minicycle», «minicar», «miniradio» and many others. All of these words denote obects of smaller than normal dimensions.