Суреті бойынша схеманы салу

Жалпы талаптар

Практикалық (семинарлық) жұмыстарды арналған әдістемелік нұскаулар,берілген пәнді оқу нәтижесінде студенттер міндетті:

– қандай мекемелер мөлшерге, тәртіпке, талаптарға, объектілерге және т.б. стандарттарды орнатуға құқықтары бар,құралдардың құрылымы туралы;

– олардың классификациялары және оларды дамыту бағыттары жөнінде туралы түсінікке ие болуға;

– МЕСТ,ЕСТ анықтамаларын, стандарт түрлерін және олардың ерекшеліктерін,Ұлттық стандартизация және Халықаралық стандартизацияның өзара ерекшеліктерін,сертификацияның ұйымшылдық-әдістемелік негіздерін

2. Зертханалық жұмыс №1

Тақырыбы:Негізгі электр мөлшерін өлшеу.

Жұмыс мақсаты: Студенттерді қарапайым техникалық өлшеу құрылғылармен және өлшеу әдістермен таныстыру.

Қысқа теориялық мәлімет

Адамзаттың барлық практикалық қызметі өлшеумен байланысты. Өлшеу жұмыстарына арналған көптеген түрлі түрлі өлшеу механизмдер мен аспаптар бар. Өлшеу – бұл тәжірибелі түрде техникалық құралдардың көмегімен физикалық мөлшерінің мәнін табу. Физикалық табиғатына байланысты өлшеу мөлшері жылулық, механикалық, электрлік және тағы басқа өлшеулерге бөлінеді.

Физикалық мөлшерінің бірлігі – бұл анықтама бойынша бірге тең сандық мәні тіркелінген физикалық мөлшер. Өлшеу құрылғылары нормалық метрологиялық қасиетіне ие болатын техникалық құрылғылар. Өлшеу құрылғылары бірнеше түрлеріне бөлінеді: өлшеу; өлшеу туындысы; өлшеу құрал; орналастыру өлшемі; өлшеу ақпараттық жүйе; өлшемдік кешен.

Физикалық мөлшерінің берілген санын туындуына арналған өлешу құралын өлшем деп аталады. Бірмәндік, көпмәндік өлшем және өлшем аспаптар болып бөлінеді.

Эталон - өлшеу бірлігінің олардың үлгілі өлшеулерді және өлшеу құралдардың берілу мақсатынмен сақтау және өңдеуді қамтамасыз ететін өлшеу құралдары.

Жұмыстың мазмұңы:

суреті бойынша схеманы салу

2) Кернеудің және токтың мәнін біле отырып, 1 және 2 нүктелердің арасындағы тізбектің толық кедергісін табу.

                                 R=U/I

Мына резистор кедергілерінің қосындысын табу.

3) Резисторлардың мәнін табу.

мұнда

4)  және  элементтерін параллель қосып, мына формуламен олардың жалпы кедергісін табу керек (  және  өшіру):

Бұл жағдай үшін тоқ шамасын өлшеу керек.

5) және  элементтерін параллельно қосып, олардың жалпы кедергісін табу және тоқ шамасын өлшеу керек.

                                          Бақылау сұрақтары

1. Вольтметрдің, омметрдің және амперметрдің ерекшелігі және тағайындауы.

2. Төрт параллель қосылған резистордың тізбектелген толық кедергісін табу.

3. Электр тізбектерінің негізгі элементтері. Өлшем бірлігі және тағайындау.

4. Амперметр, вольтметр, ваттметр өлшем аспаптарының қосылу тәртібі.

5. Қысым өлшемі. Ерекшеліктері.

6. Тоқ өлшемі. Ерекшеліктері.

7. Негізгі анықтамалар және терминдер.

8. Қателік. Қателік түрлері.

Вариант №	, A	,А	,А	,А	,А	U,B
1	0,02	0,12	0,23	0,15	0,25	11
2	0,03	0,16	0,19	0,34	0,14	12
3	0,08	0,19	0,23	0,24	0,02	13
4	0,06	0,18	0,15	0,26	0,05	14
5	0,01	0,13	0,19	0,34	0,21	15
6	0,05	0,18	0,24	0,01	0,28	16
7	0,10	0,21	0,31	0,15	0,16	17
8	0,04	0,28	0,22	0,31	0,09	18
9	0,01	0,32	0,14	0,25	0,24	19
10	0,09	0,25	0,11	0,12	0,03	20

Зертханалық жұмыс №2

Тақырыбы: Негізгі параметрлік құралдардың магнитіктоктық жүйесі.

Жұмыстың мақсаты: Өлшеуіш механизмнің құрылғыларың оқу және соның негізгі параметрлерді өлшеу

Қысқаша теориалық мәлімет

Магнитіктоқтың құрылғыларының жүйесінің мақсатына байланысты жұмысы ішкі байланысы магнитік жол тұрақтысы магнитік катушкадаң өлшеуіш тоқ өтеді.Ішкі байланыстың шығындысынаң айналмалы момент құрылады,қозғалмалы бөліктік механизмге ,қозғалмайтың қатысты.Осы екі элементің ішкі байланысы(магнит және рамка)қозғалмалы бөлік болады,осы екі механизм яғни қозғалмалы магнит және қозғалмалы рамка конструкция бойынша механикалық жүйесі қозғалмалы рамканың ішкі және сыртқы магнитке бөлу.Магнитік токтық механизмде қозғалмалы бөлік болып магнит тұрақтысы болады,айналмалы және қозғалмалы катушка.Магнитык жолдың жетістігі нақты.

Қасиет дегеніміз ең онай құрылым,аз габаритік өлшемдер және жүктемеге жоғарғы тұрақтылық

Қасиетті құрылғылардың жүйесі мынандай:үлкен сезгіш аз қысым қолданылады,үлкен ,нақты,тең өлшемді шкала.Осы құрылғылардың нақты классы 0,1; 0,2 ;0,5;1

Магнитік тоқтың құрылғылардың жүйесінің жетіспеушілігі:жұмыс істеудің ауырлығы және сонымен байланысты жоғарғы баға,тұрақты тоқты өлшеуді қажет етеді,жүктелген жұмыс қабілеті жаман.Магнитіэлектірлі құрылғылар кең қолданылады амперметр және волтметр қасиетінде тұрақты токқа шектеу өлшеу микроампер бөлімі жүз амперден және волтың бөлімі жүз волтқа дейін,сонымен қатар омметр және бірқалыпты көрсеткіштер-тұрақты тоқ тізбегінде галвонометрлар.Көрсеткіш құрылғы шығару қасиетінде және тұрақты тоқ тізбегінде өлшеу үшін қолданылады. 

Жұмыс жоспары:

1) Қолдану аспаптарымен танысу және №1 кестені толтыру

№1 кесте

2) Өлшеу сызба нұсқасын сызу және оны теру.

R1-R2 қозғау разисторын сызба нұсқада құру. R3 – ретінде кедергі магазинін қолдану. Үлгі аспаптар ретінде, өлшеу стендына кіретін аспапты қолдану. Тексеру аспабын жұмыстың басында мұғалім жүргізеді.

3) R1-R2 өзгерте отырып тексеру көрсеткіш аспаптың соңғы шкаласының белгісімен орнату және оны тоқтың толық ауытқуына дейін өлшеу I_по үлгі аспаптарда.

4) Параллельді тексеретін аспаптарда R3 кедергінің магазинін қосу. Кедергінің магазинін өзгертіп R1-R2 резисторынан кейін мынадай жағдайға жету, тоқты тексеретін аспаптың өзеруі. Бұл жағдайда аспаптың ішкі кедегісі R_вн кедергінің магазиніне тең. Нәтижесін №3 кестегеенгізу.

№2 кесте

5) 3 және 4 бөлімдерін қайталап екінші рет тексеретін аспаптың нәтижесін №2 кестеге енгізу.

Өлшеу құрылғысының тізімі

1. Тексеру аспаптар – 2 штук.

2. Үлгі өлшеу аспаптарының класы 0,2 және 0,5.

3. Екі реостат.

4. Кедергі магазині.

5. Тоқ көзі.

Бақылау сұрақтары

1. Өлшем құралдарының түрлері мен типтері.

2. Магнитоэлектр құралдарының құрылымы.

3. Электромагниттік құралдарының құрылымы.

4. Құралдың негізгі параметрлері.

5. Магазин кедергісі. Тағайындау.

Зертханалық жұмыс №3

Тақырып: Түзетілген құралдар.

Жұмыстың мақсаты: Түзетілген құралдарының жұмысын түсініп алу.

Қысқаша теориялық түсініктеме

Түзетілген (детекторлық) құрал өзінің магнитоэлектрлік өлшем механизмі және айнымалы токтың немесе кернеудің орта мәнін өлшем түрлендіргішіне сәйкесін ұсынады. Осы түрлендіргіш пульстегі айнымалы ток түрлендіріп, қолданылған диодтарға негізделген. Магнитоэлектр механизмі түзетілген токтың орта мәніне (тұрақталған құралған) әсер етеді. Түзетілген элементерінің сапасына көбінесе кремнелік және германиелік диодтар пайдаланылады. Жартылайөткізгіштің диодының қасиетіне тоқтың бір бағытқа өткізуіне негізделген. Жартылай өткізгіштік диодтардың негізгі мінездемесі вольтамперлік мінездемесі болып келеді. Кремниелік диод германиеге қарағанда бірдей кернеуде бірнеше есе аз қайтымды тоғы бар. Кремниидің қайтымды кернеулігі 1000-1500В жетеді, сол кезде германидікі 100-400В шегінде жатады. Кремнилік диодтар –60-тан +150⁰ С , ал германилік -60-тан+85⁰ С температураларында жұмыс істей алады. Кремнииге қарағанда, бірдей тоқтағы жүктемеде, германиелік диодтардан бір бағытта 1,5-2 есе аз кедергі ала алады. Сондықтан ішкі германиилік диодта қуат сонша есе аз болады.

 Түзетілген диодтардың қасиеті, диодтың вольтамперлік мінездемесі түзу тоққа I_пр қайтымды қатынасына I_обр

Өлшем тізімінің аппаратуралары

1. Тұрақты және айнымалы тоқтардың амперметірі.

2. Вольтметірдің тұрақты және аинымалы кернеуі.

3. Жүк.

4. Айнымалы кернеудің 20вольт көзі.

Бақылау сұрақтары

1. Түзету аспаптарын тағайындау.

2. Дабыл шамалары және диод пішіні түріне қалай әсер етеді.

3. Вольтамперлік диодқа мінездеме.

4. Түзету коэфиценті қалай анықталады және неге тәуелді.

5. Түзетудің қандай сызба нұсқасы бар.

Зертханалық жұмыс № 4

Тақырып: Электірлік жолмен температураны өлшеу

Жұмыс мақсаты:Амперметр және термопараның көмегімен температураның өлшемін алу.

Қысқаша теориялық анықтама

Термоэлектірлік аспаптар мыналардан қуралады:термоэлектірлік түрлендіргіштен және магнито электірлік өлшеу механизімінен.Термоэлектірлік түрлендіргіш айнымалы тоққа тұрақты кернеу әсер ететін мәні.Ол қыздыру өткізгішінен тұрады,одан тоқ ағыны өтеді.Әсер ететін мәні кішкене термопарада өлшенеді,оған жылу әсерін береді,қыздырғыштың орнына сымнан жасалған материал қолданады,Оның( 600-800С) қыздыруының ұзақтығы төмен температуралық коэфицент кедергісі(нихром констант және басқалары).

Термопара электроы мына материалдардан тұрады,металдардан және олардың ерітінділерінен,термопара хромель-копель әлде платина-платинородийден, ол жоғарғы термо-ЭДС(50-60 мкВ

    Конструкция бойынша байланысты немесе байланысты емес термоэлектрлікті түрлендіруді анықтаймыз. Термоэлектрлік байланыс түрлендіру ыстық спай термопаралары және электрлік жылытқыш ьір-бірімен байланысқан. Байланыссыз түрлендіргіш ыстық спай термопарасы жылытқыш изоляторымен бөлінген,мысалы шыны тамшысымен. Жылытқыш арқылы жылу изолятор арқылы термопараға беріледі. Жылыту мен термопараны инерциялық түрлендіргіш пен изоляциялық қабат аралығын үлкейтеді, оның сезімталдығын үлкейтеді де тізбекті қыздырып

термопараны изоляциялайды. Байланыссыз түрлендіргішті жасауда термобатарея пайда болады. Термопараның бос соңы магниттіэлектрлік өлшеу механизмі қосылады. 1 суретте термоэлектрлік амперметрдің байланыссыз термоэлектрлік түрлендіргіш көрсетілген.    

Термо-ЭДС,түрленддіргіш пайда болып, пропорционалды жылу саны,жылу тоқы квадраттық мәнге ие болады. өлшеу механизмінің тоғы:

                  Iи=E/R  

Сонымен, термоэлектрондық көрсетуі өлшенетін тоқтың нақты мәнінің квадратына тең дәрежелі, сонымен

                                  (2)

мұнда , К-термоэлектірлік түрлендіргіштің конструкциясы мен типіне және өлшеген механизмнің пакраметірлеріне тәуелді коэффицент.

    Тоқтың, тоқ өткізгіш сымдарда бөлінетін жылуы, оның жиілігіне ең өте жоғарғы жиілікке дейін, тәуелді емес, сондықтан термоэлектірлік құраплдарды тұрақты және ауыспалы тоқтарға, сонымен бірге жиілігі жоғары тоқтарға, қолдануға болады.

    2-ші теңдеуде көрсетілгендей, құрал көрсеткіші квадратық түрде болады. Бірақ құрал көрсеткішінің бұл түрі тек көрсеткіштің алғашқы бөлігінде-ғана болады. Содан кейін қыздырғыштың жылу жоғалтуы көбейуінің әсерінең.

                                 Жұмыс мазмұны

1.Сурет №1 дегі схемасын құрастыру.

Тұрақты тоқтағы микроамперметір 50  дейінгі;

Тп-термопара;

Н1-нагреватель;

Тм- термометір;

2. Тоқ көзінің кернеуін 22В қа қою.

3. Термометірдің көмегімен суық термопараның температурасын өлшеу.

5. Термопараны қыздырған сайын тоқтын жоғарлауы болады.

Алынған мәліметтерді кестеге енгізу.

 1 С қыздыруда).

Т0,С
I, A	0	2	4	6

5. Термопарадағы қыздырылған және суытылған әртүрлі температураның арасындағы байланысты тоққа график құрамыз.

Өлшеуіш аппараттардың тізімі

1. Тұрақты тоқтың микроамперметрі.

2. Термопара.

Бақылау сұрақтары.

1. Жұмыстың принціпі.

2. Термопараның түрі және тағайындауы.

3. Қасиеті мен жеткіліксіздігі.

4. Кантактсыз термопара.

5. Вакумдық.

6. Өлшеудің шегі.

Зертханалық жұмыс №5

Тақырып: Өлшеуіш аспаптардың тексеруі.

Жұмыстың мақсаты: 

Қысқаша теориялық мағлұмат

         Метрологялық бақылау өлшеу құралдары арқылы барлық мерекелер комплекісін қарастырады , оның ішінде орталық орынды алатындары халық шарушылығында қолданылатын мемлекеттік сынақ тексеріс пен өлшеу құралдарының метралогялық атестациясы.

      Серялық шығарылымға немесе шекарадан алып кету үшін арналған барлық өлшеу құралдары арнайы тексеруде мемлекеттік сынаққа жатады .                    Келісті нормаларға , мемлекеттік стандартар , халық шаруашылығының қажеттілігіне сонымен қатар өндірістің әртүрлі мақсаттарына сәйкес мемлекеттік сынақтарда өлшеу құралдарының техникалық құжаттару экспертизасы мен эксперементтік бақылау жүргізіледі .

     ” Мекеме және тексеріс жүргізу тәртібі ревизя мен өлшеу құралдарының экспертизасы “ ГОСТ 8.002-71 өлшеу құралдарның тексерісін , метралогялық ревизия мен метралогиялық экспертизаны бақылау формасына жатқызады.   

    Егер А=9,9193 мм және О_А=0,0028мм.

2) шет жағына қою(солдан соңына дейін).ИП көрсеткіштері шкаланың нөлдік белгісінде болуы керек.R(дөрекі )R( баяу ) реостаттармен реттеу қажет.

3) Кедергіні баяю түрде үлкейту аспаптың A_n үлгілі аспаптың A₀ тексергендегі көрсеткішін жазамыз. Максималды көрсеткішіне жеткенде, барлық аналогты керіжағын орындаймыз. Алынған мәндерді кестеге енгізу.

4) Абсалютті ауытқуын мына формуламен есептеу  және нәтижені кестеге енгізү.

5) Келтірілген ауытқуды мына формуламен есептеү

А_К-тексеруші аспап шкаласының соңғы мәні =0,69А.

Алынған мәнді кестеге енгізу.

6) Варияцияның көрсеткішін аспапта мына формуламен есептеу

А_ов-үлгілі аспаптың үлкею кезіндегі көрсеткіші.

А_он - үлгілі аспаптың азаюы кезіндегі көрсеткіші.

Өлшеу аппаратураның тізімі

1. Өлшеуіш құрал А_п.

2. үлгілі құрал А₀.

3. R₁,R₂ реостаты.

4. Тоқ көзі.

                           Бақылау сұрақтары.

1. Метрологиялық надзор дегеніміз не ?

2. Тексеріс дегеніміз не.Тексеріс түрі?

3. Метрологиялық ревизия және экспертизаның мақсаты.

4.Өлшеу құралдың қателігі.

5.Амперметр және вольтметр тексеріс схемасы.

6.Өлшеу әдісі.

7.Құрал өлшемі және оның мінездемесі.

8.Құралдың нақты класын қалай анықтайды?

Тапсырма нұсқаулары

Зертханалық жұмыс № 6

Тақырып: Көпшекті өлшеу аспаптарының зерттеу сызбасы.

Жұмыс мақсаты: Көпшекті вольтметр және амперметр және қосымша кедергілер мен шунттардың методикалық шешімінің құрылғысымен танысу.

                    Қысқаша теориялық мәлімет:

    Үлкен тоқты өлшеу үшін, туындырғыш тоққа шунт қысымы қолданылады.

Тоқтық деп – екі кірісті қысқышқа өлшеу тоғы енгізілетін, ал потенциалды деп - екі шығыс қысқыштан қысым шешілетінді айтамыз.Потенциалды қысқышқа құрылғының өлшеу механизмін қосады.Кіру тоғының номиналды мәнімен және шығу қысымының номиналды мәнімен шунт міне

деледі.Оның қатынасын шунттың номиналды кедергісі анықтайды. 

Шунт кезінде өлшеу механизмі арқылы өтетін тоқ, өлшеу тоғымен байланысты

бұнда R_пр - өлшеу механизмінің кедергісі

  Тоқ тоқтан n рет кіші болу қажет болса, онда шунттың кедергісі

                                 R_ш= R_пр / (n-1)

бұнда n=I/I_пр – шунттың коэффициенті

    Миллиамперметрге шунтты манганиндік және контанттық проволокадан жасайды.

Жұмыс мазмұны:

1) Шешім өлшеміндегі қосымша кедергінің (мұғалім ұсынған шектік өлшемді) орындау.

Бұл шешімді орындау үшін мына формуланы қолдан:

                              R_ш=(U_x/I_пр) – R_пр

Бұнда

I_пр – толық тоқтың ауытқу құрылығысы(А);

R_пр - өлшеу механизмінің кедергі шегі (Ом);

I_пр және  R_пр мәніні мұғалімнен алып, R_доб алған мәнді кестеге енгізу.

R2, R3, R4, R5резисторларының тоғының қосындысы жалпы тоқтың шамасына тең

4)Резисторлардың мәнін табу

     R =         R =      R =   R =

U=U =U =U =U

5)R2,R3 элементтерің параллель қосып,олардың жалпы кедергсін формула бойынша (R4жәнеR5 өшіреді)

                        R =

Ол үшін тоқтың шамасын өлшеу

6) R₃,R₄ элементтерін параллель қосып,олардың жалпы кедергісін тауып,тоқың шамасын өлшеу

Өлшеу апаратураларының тізімі

1.мультиметрВ7-35

2.Сынау стенді

Бақылау сұрақтары

1.Амперметр,вольтметр,омметрлердің ерекшеліктерімен мәні

2.Төрт паралельді резисторлардан тұратын қосылған тізбектін толық кедергісін табу.

3.Электр тізбегінің негізгі элементері.Өлшем бірлігі және мәні.

4.Өлшеу құрылғыларның қосылу реті (амперметр,вольтметр, ваттметры)

5.Өлшеу кернеуі.Ерекшеліктері

6.Тоқты өлшеу.Ерекшеліктері

7.Негізгі анықтамалары мен терминдер

8.Қателіктердін түрлері

Зертханалық жұмыс №7

Тақырыбы: Әр түрлі кіру кедергілермен аралас аспаптармен схемадағы кернеуді өлшеу.

Жұмыстың мақсаты:

1) аралас аспаптардың өлшеу режимі үшін транзистордың схемаларында өлшеу ауытқуымен тәжірибе талабын қанағаттандыруға (15-10%) мүмкіндігінде қолдануға көз жеткізу;

2) берілген ауытқу өлшеумен транзисторлық күшейкіш сызбасында кернеуді өлшеп үйрену;

3) сызба жұмыс уақытына аспаптың кедергісінің әсерін оқып үйрену;

Жұмыстың мазмұны:

Жұмысты келесі аспаптар және құралдар орнатылған зертханалық столда орыдау керек:

1) бірқалыпты қоректену көзі;

2) Ц4313 аралас аспап немесе R=20kOM/B бар басқа түрі;

3) қатысты төмен және аз кіру кедергісімен аралас аспаптар, мысалы, Ц4312, Ц4352 сияқты және тағы басқалары;

2-3мА өлшеу шегімен миллиамперметр (бұл мақсат үшін аралас аспап қолдануға болады);

Кернеуді тапсырмаға сәйкес күшейткіш құралдары әр түрлі мәнімен берілген схемасының бөлек участкасында өлшейді. Тапсырмада өлшеу құралдарының түрлерін және олардың негізгі техникалық көрсеткіштерін, схемалар элементер параметрлерін және кернеу көзін, өлшеудің рұқсат етілген қателігін бұйырады.

Өлшеу міндетті түрде мына құралмен қолданылуы керек және құрал кіші мәнімен болу керек. Осыдан басқа салыстыру үшін тағы бір құралмен қолдану керек. Ол транзисторлық схемаларда осындай құралдармен өлшеу үшін қажеттілік және мақсатжинақтау шығаруын рұқсат етіледі. өлшеу алдында міндетті түрде күшейткіштің схемасын оқып алу керек, оны жұмыс дәптеріне салып, тұрақты токтың бағытамасын көрсету керек.(эмиттер тоғы 1, коллектор тоғы 2, база тоғы 1 және бөлу тоғы 1), сонымен қатар жүйенің өлшеу участкаларында кернеудің өрісі (электрлік потенциялы), әр участкасында кернеуді өлшеген кезіндегі құралдың дұрыс өрісін қосуын білу міндетті.

Схеманың барлық резисторларының кедергілерінің белгілі мәндері бойынша, Е кернеу көзінің және 1ток коллектор барлық өлшенетін кернеулердің келтірілген мәнін есептеп және түрлі құралдарының өлшемдеріне сәйкес шкаласын таңдау (есептеу кезінде U 0.1-0.2B-қа U-дан асады). Құралдарының таңдау шкалсымен байланысты есептеу, және анықтама

Кернеуді тапсырмаға сәйкес күшейткіш құралдары әр түрлі мәнімен берілген схемасының бөлек участкасында өлшейді. Тапсырмада өлшеу құралдарының түрлерін және олардың негізгі техникалық көрсеткіштерін, схемалар элементер параметрлерін және кернеу көзін, өлшеудің рұқсат етілген қателігін бұйырады.

Өлшеу міндетті түрде мына құралмен қолданылуы керек және құрал кіші мәнімен болу керек. Осыдан басқа салыстыру үшін тағы бір құралмен қолдану керек. Ол транзисторлық схемаларда осындай құралдармен өлшеу үшін қажеттілік және мақсатжинақтау шығаруын рұқсат етіледі. өлшеу алдында міндетті түрде күшейткіштің схемасын оқып алу керек, оны жұмыс дәптеріне салып, тұрақты токтың бағытамасын көрсету керек.(эмиттер тоғы 1, коллектор тоғы 2, база тоғы 1 және бөлу тоғы 1), сонымен қатар жүйенің өлшеу участкаларында кернеудің өрісі (электрлік потенциялы), әр участкасында кернеуді өлшеген кезіндегі құралдың дұрыс өрісін қосуын білу міндетті.

Схеманың барлық резисторларының кедергілерінің белгілі мәндері бойынша, Е кернеу көзінің және 1ток коллектор барлық өлшенетін кернеулердің келтірілген мәнін есептеп және түрлі құралдарының өлшемдеріне сәйкес шкаласын таңдау (есептеу кезінде U 0.1-0.2B-қа U-дан асады). Құралдарының таңдау шкалсымен байланысты есептеу, және анықтама  

Максималды қателік өлшеуді көрсеткен минималды шығу кедергісі құрал арқылы, егер максималды өлшеу қателігі берілген мәннен аспаса ,қосылған пайдалы құралдан R 20к Омға транзистрлік кестеде өлшеу тәртібі пайдаланады.

                                                   Жұмыс істеу тәртібі

1.Құрал-жабдықпен танысып, жұмыс пен тапсырмасымен керек ету.

2.Коллектор тізбегін милиамперметрге қосып және тоқ көзімен макет күшімен жалғаймыз.

3.Орнынан қозғалту айнымалы кедергісін және таңдалған резисторды милиамперметр арқылы тоқ коллекторына жалғаймыз.

4.Құрал арқылы R=20 Oм/В кернеуді өлшеу.Кестеге нәтижесін шығару.

                                                  Тексеру сұрақтары:

1.Қосу құралдарының берілуі

2.Методикалық өлшеу жұмыстарының істелуі

3.Санды өлшеу құралдарының мақсаты

4.Аналогты сандық түрлендіргіштің құрылымы мен жұмыс істелу принципі

1.  Нәтижелерді безендіру

СӨЖ бойынша материалдық есеп А4 форматты парақта болуы қажет. 

СӨЖ бойынша есеп келесі негізгі бөлімдерден тұруы қажет:

- Титулдық   парақ;

- Мазмұны;

- Кіріспе;

- Бар әдістердің талдауы;

- Әзірленетін құралға  арналған техникалық тапсырмаларды «зәрлеуден; (қажет болғанда);

- Поверкалау сұлбасын құру ( қажет болғанда);

- Қорытынды;

- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Есеп ҚарМТУ стандартына сай орындалуы қажет.   

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі мәтінде оларға келтірілген сілтеметізімінен тұратын  әдебиеттің библиографиялық мәліметтерінен тұрады.   

Қосымшаға Спецификация және  диаграммалар, кестелер,  сызбалар енгізіледі.  

7 Оқу-әдістемелік қамтамасыз етілушілік